IV
ĐI TÌM QUYỀN LỰC
Những mùi hương đáng ngờ ấy, những cơn gió xoáy báo hiệu một biến động
sâu sắc hơn ấy, một sự cố vớ vẩn đã cung cấp cho tôi dấu hiệu đầu tiên của
điều đó và lưu lại trong ký ức tôi như một điềm báo. Sau khi từ chối việc tái ký
hợp đồng với Viện Đại học São Paulo để chuyên chú vào một chiến dịch dài
ngày sâu trong nội địa nước này, tôi đã đi trước các bạn đồng sự, và vài tuần lễ
sớm hơn họ, tôi lên con tàu đưa tôi trở lại Brésil; vậy là lần đầu tiên kể từ bốn
năm nay, tôi là giáo sư đại học duy nhất trên tàu; cũng là lần đầu tiên có rất
nhiều hành khách; các nhân vật nước ngoài, nhưng nhất là toàn bộ quân số của
một phái đoàn quân sự trên đường đi tới Paraguay. Một chuyến vượt biển quen
thuộc, cũng như bầu không khí trên con tàu, xưa kia thanh bình đến thế, không
còn nhận ra được nữa. Các vị sĩ quan kia cùng các bà vợ của họ nhầm lẫn một
chuyến du hành xuyên đại dương với một cuộc viễn chinh đánh chiếm thuộc
địa, và công việc phục vụ như là những người huấn luyện ở một đội quân, nói
cho cùng khá là khiêm tốn, với việc chiếm đóng một đất nước bị chinh phục
mà họ làm công tác chuẩn bị, ít nhất là về mặt tinh thần, trên boong tàu được
biến thành pháo đài, vai trò những người bản xứ được trao cho các hành khách
dân sự. Những người này không còn biết đi đâu để thoát khỏi cảnh ngạo mạn
ầm ĩ đến mức tạo ra một sự bất ổn đến tận trên buồng chỉ huy tàu. Thái độ của
vị trưởng phái đoàn đối nghịch với các cấp dưới của ông; chính ông và bà vợ là
hai người có cách ứng xử kín đáo và ân cần; một hôm, họ đến gần tôi trong
một góc ít người, nơi tôi cố gắng tìm cách thoát khỏi cảnh ầm ĩ, hỏi han về
những công trình trước đây của tôi, về mục tiêu của chuyến nghiên cứu lần
này, và biết cách qua vài lời bóng gió làm cho tôi hiểu được vai trò những nhân
chứng bất lực và sáng suốt của họ. Sự tương phản nổi bật đến mức như có vẻ
che giấu một điều bí ẩn; ba hay bốn năm sau, sự cố đó trở lại trong trí nhớ của
tôi, khi tôi đọc thấy trên báo tên của viên sĩ quan cao cấp ấy mà vị trí riêng,
quả thật, là khác thường.
