VII
HOÀNG HÔN
Bao nhiêu là cân nhắc thật lâu dài và thật vô bổ, để dẫn tới cái buổi sáng
tháng Hai năm 1934 ấy tôi đến Marseille, sẵn sàng xuống tàu nhằm bến
Santos. Về sau, tôi còn có những cuộc ra đi khác và tất cả đều đã lẫn lộn trong
hồi ức của tôi, chỉ còn vài được lưu giữ lại: trước hết, đó là cái cảnh tượng vui
vẻ đặc biệt của mùa đông ở miền Nam nước Pháp; dưới một bầu trời xanh rất
trong, còn phi vật chất hơn thường lệ, một làn không khí cay gắt đem lại cho ta
niềm thích thú hầu như không thể chịu đựng được, giống như một thứ nước
uống có ga và ướp lạnh được đem đến cho một người đang khát, mà anh ta lại
nốc quá nhanh. Đổi lại, những mùi vị nặng nề lơ lửng trong các hành lang của
con tàu bất động và nóng ran, hỗn hợp mùi của biển, mùi tỏa ra từ các bếp ăn
và mùi sơn dầu mới quét. Cuối cùng, tôi nhớ lại tâm trạng thỏa mãn và thư
thái, tôi có thể nói là niềm hạnh phúc bình lặng nửa đêm khuya nghe âm âm
tiếng máy rung nhẹ và tiếng nước róc rách vỗ vào mạn tàu; cứ tựa như sự
chuyển động đưa ta đến một trạng thái ổn định có bản chất còn hoàn hảo hơn
cả tình trạng bất động; ngược lại, khi nó đột nhiên đánh thức người đang ngủ,
trong dịp tàu dừng lại ở một bến giữa đêm, gây ra một cảm giác không an toàn
và khó chịu: đấy là cái cảm giác bồn chồn khi dòng chảy đã trở nên tự nhiên
của các sự vật đã đột ngột bị xâm hại.
Con tàu của chúng tôi dừng lại ở rất nhiều bến. Thực ra, tuần lễ đầu tiên của
chuyến đi diễn ra gần như hoàn toàn trên đất liền trong lúc khối hàng vận
chuyển được bốc xuống và bốc lên; người ta chạy tàu trong đêm. Mỗi buổi
thức dậy chúng tôi lại thấy mình ở một bến cảng khác: Barcelone, Tarragona,
Valence, Alicante, Malaga, đôi khi Cadix; hoặc nữa Alger, Oran, Gibraltar,
trước khi chuyển qua chặng dài nhất đến Casablanca và cuối cùng tới Dakar.
Chỉ tới lúc đó mới bắt đầu chặng vượt biển lớn, hoặc là trực chỉ tới Rio và
Santos, hoặc hiếm khi hơn, chậm lại ở đoạn cuối hành trình chạy dọc ven bờ
biển Brésil, với những lần đỗ lại ở Recife, Bahia và Victoria. Không khí ấm
