NHÌN LẠI CUỘC KHỞI NGHĨA CỦA ANH HÙNG DÂN TỘC NGUYỄN TRUNG TRỰC - Trang 12

- Bao giờ Tây nhổ hết cỏ nước Nam mới hết người Nam đánh Tây

V.Khen ngợi:
Nguyễn Thông viết:
“Nguyễn Văn Lịch tính thâm trầm, ngiêm nghị và can đảm…”. ( truyện Hồ
Huấn Nghiệp trong Kỳ Xuyên văn sao)
Paul Vial kể:
Trong khi đại úy hải quân Piquet, thanh tra bổn quốc sự vụ chất vấn ông
Trực, ông Trực tỏ ra rất cương quyết và rất đàng hoàng chính đáng. Các
câu trả lời của ông đã cho thấy một cách chính xác phẩm chất của con
người đó, người đã đóng một vai trò đáng kể".

Và ông Trực đã bình tĩnh nói với Piquet:
" Số tôi hết rồi, tôi đã không cứu được quê hương tôi thì nay tôi chỉ xin một
điều là được chết sớm chừng nào hay chừng đấy".
Ở những đoạn văn khác, Paul Vial còn khen ngợi:
Nguyễn Trung Trực là “người rất tự trọng, có tư cách đáng quí và đầy nghị
lực”, là “ người có gương mặt thông minh và dễ có thiện cảm” là “ một
người chỉ huy trẻ tuổi, rất can đảm, chống nhau với ta ngót mười năm
trời”.(sách đã dẫn, quyển 2, tr. 241)

Alfred Schreiner cho biết:
Trong suốt thời kỳ bị giam cầm, ông Trực không có lúc nào tỏ ra yếu đuối
cả, một cách thẳng thắng và đàng hoàng, ông công nhận các chiến công
của ông và cũng nhận là đã khinh thường sức mạnh của Pháp. Ngoài ra,
ông chỉ yêu cầu ban cho ông một ân huệ, ấy là được xử tử ông ngay tức
khắc.(sách đã dẫn, tr. 300)

Trong một bài thơ điếu, Huỳnh Mẫn Đạt có câu:
Anh hùng cường cảnh phương danh thọ
Tu sát đê đầu vị tử nhân.