THIÊN V. NHỮNG SÁCH CỦA KHỔNG TỬ
Khổng Tử lúc trở về nước Lỗ, không cầu ra hành chính nữa, ở nhà dạy học
và san định các sách vở của cổ nhân để lại. Ngài nói: “Ngô tự Vệ phản Lỗ,
nhiên hậu Nhạc chính, Nhã, Tụng các đắc kỳ sở
吾自衛反魯，然後樂正，
雅頌各得其所: Ta từ nước Vệ trở về nước Lỗ, vậy sau kinh Nhạc mới
chính và thiên Nhã, thiên Tụng trong Kinh Thi mới xếp đặt đâu ra đấy”
(Luận Ngữ: Tử hãn, IX). Chủ ý Ngài là muốn phát huy cái đạo của thánh
hiền đời trước ra và đem mà dạy người, chứ không phải là tạo tác ra cái đạo
mới. Ngài nói rằng: “Thuật nhi bất tác, tín nhi hiếu cổ, thiết tỉ ư ngã Lão
Bành
述而不作，信而好古，竊比於我老彭: Thuật lại cái đạo của thánh
hiền mà tự mình không tạo tác ra cái gì, tin mà thích đạo đời xưa, ta trộm ví
như ông Lão Bành” (Luận Ngữ: Thuật nhi, VII). Lão Bành là quan đại phu
giỏi đời nhà Thương, hay thuật lại những việc đời xưa, mà không làm ra cái
gì mới lạ.
Cái đạo của thánh hiền đời xưa ghi chép ở cả trong những sách: Dịch, Thư,
Thi, Lễ, Nhạc. Ngài xem kỹ những sách ấy, rồi giải thích những chỗ khó
hiểu, để phát minh cái nghĩa sâu xa ra, hoặc xếp đặt lại cho rõ ràng. Ngài lại
làm ra bộ sách Xuân Thu để bày tỏ những quan niệm của Ngài về đường
chính trị. Sách của Ngài soạn ra tất cả có sáu bộ, đời sau gọi là lục Kinh
六
經.
Sau khi Khổng Tử mất rồi, những sách ấy cũng đã mất mát đi ít nhiều, rồi
đến đời nhà Tần, lại có việc đốt sách; thành thử các sách của Ngài phần thì
lâu ngày mất đi, phần thì bị đốt hại, không còn được bao nhiêu. Đến đời nhà
Hán, đạo Nho hưng thịnh lên, vua sai tìm nhặt các sách, thì không tìm được
quyển nào còn nguyên nữa. Nhất là kinh Nhạc thì mất gần hết, chỉ còn lại
có một thiên, sau đem vào bộ Lễ Ký, đặt là thiên Nhạc Ký. Kinh Lễ cũng
thiếu nhiều, bọn Hán nho mới đem phụ họa thêm vào, để làm ra bộ Lễ Ký.
Hiện nay những sách ấy tuy có sai lạc đi nhiều, nhưng hậu nho đã góp nhặt
và phụ họa vào thành ra năm Kinh là: Kinh Dịch, Kinh Thư, Kinh Thi, Kinh
Lễ, và Kinh Xuân Thu.
