chăng: "Này ông bạn ơi, ông bạn đau khổ vì quả báo của ông bạn tự gây ra,
chứ không phải oan uổng gì đâu. Tôi không còn quyền can thiệp vào sự hành
động của Luật Nhân Quả."
Ta có nên nghĩ rằng sự thiện cảm là một thái độ trái mùa, và lòng nhân từ
là một điều không phải chỗ của nó trước sự hành động vô tư của Luật Nhân
Quả hay chăng? Có lẽ ta không nên giải đáp những câu hỏi đó một cách hấp
tấp vội vàng, và với một sự cảm tình bồng bột. Chúng ta biết rằng một kẻ sát
nhân nguy hiểm sẽ không học được bài học của y, nếu vì lòng nhân hậu quá
đáng, người ta để cho ông được tự do có điều kiện sau một thời gian giam
cầm ngắn ngủi. Chúng ta biết rằng một người học trò dốt không thể học hết
chương trình lớp học của y, nếu ông giáo sư quá dễ dãi để cho y về sớm ba
giờ mỗi ngày. Chúng ta biết rằng một đứa trẻ không thể biết vâng lời, nếu
người mẹ luôn luôn bênh vực con, không để cho nó chịu hình phạt nghiêm
khắc và roi vọt của người chạ Chúng ta biết rằng những khó khăn trắc trở và
đau khổ của người đời, dưới hình thức những tật nguyền, tại nạn, nghèo
khổ... Thật ra là sự biểu hiện ý muốn cải thiện và giáo dục của Thiêng Liêng.
Như vậy, làm sao ta dám can thiệp vào sự hành động của Thiên Y, và phá
luật lệ thiên nhiên?
Thí dụ, chúng ra thấy một người kia sống trong cảnh lầm than khốn khổ,
nghèo nàn cơ cực, với một thân hình tàn phế, tật nguyền, chúng ta không
khỏi động lòng thương hại. Nhưng nếu chúng ta xét mọi sự theo khía cạnh
Nhân Quả, chúng ta cũng có thể nhìn thấy con người bất hạnh ấy dưới một
hình thức khác. Chúng ta có thể nhìn về dĩ vãng và tưởng tượng người ấy
trong một vai trò khác, với một bộ y phục khác và sống trong một thời đại
khác hơn bây giờ.
Chúng ta có thể tưởng tượng con người vô phước ấy dưới những nét của
một vị lãnh chúa nước Nga hồi thời Nga Hoàng; một vị lãnh chúa có một
thân hình cao lớn, lực lưỡng, khỏe mạnh, nhưng lại hung tợn, độc ác và vô
nhân đạo. Với những tài sản khổng lồ, giàu sang không kể xiết, ông đã tỏ ra
lạnh nhạt dửng dưng trước sự đau khổ của những người nông dân đã làm
việc cặm cụi suốt đời để làm giàu cho ỵ Với một thân hình tráng kiện, sức
