Trung Hoa theo đạo Lão, sau học đạo Phật. Nguyễn Lang nói rằng Mâu Tử
đã "nhập tịch Giao Chỉ". Đây là một sự quyết đoán không chứng minh
được vì không có tài liệu lịch sử nào cho thấy thời đó đã có luật quốc tịch.
Đến đời Lý Thái Tổ, năm Mậu Ngọ (1018), vua còn sai hai quan Nguyễn
Đạo Thanh và Phạm Hạc qua Trung Hoa thỉnh Kinh Tam Tạng đem về để
vào kho Đại Hưng.
Nhìn vào lịch sử phát triển của Tam Giáo tại Việt Nam, chúng ta thấy cũng
đã có nhiều sự xung đột giữa Nho Giáo và Phật Giáo như ở Trung Hoa.
Trương Hán Siêu đã cho khắc vào bia chùa Quang Nghiêm: "Đã gọi là kẻ
sĩ phu, nếu không phải đạo vua Nghiêu vua Thuấn thì không nên bày tỏ,
nếu không phải đạo thầy Khổng thầy Mạnh thì không nên trứ thuật..." Còn
sử gia Ngô Sĩ Liêm phê bình thẳng rằng đạo Tam Muội và đạo Nhất Thừa
không phải là đạo trị thế giới của đế vương.
Dưới thời Lý-Trần, Phật Giáo trở thành quốc giáo và được hậu đãi. Các cao
tăng được chọn làm Quốc Sư và giới tăng sĩ được hưởng vô số đặc quyền
đặc lợi. Nhưng đến thời Hậu Lê, Phật Giáo bị nhà Nho loại ra khỏi chính
quyền và trở nên suy đồi. Qua thời Trịnh Nguyễn phân tranh, ở phần đất
phía Bắc thuộc Chúa Trịnh, Phật Giáo ngày càng suy giảm, trong khi ở
phần đất phía Nam, Phật Giáo được nhà Nguyễn nâng đỡ. Chính Chúa
Nguyễn Hoàng đã cho xây cất chùa Linh Mụ ở Huế vào năm 1601. Dưới
thời Tây Sơn (thế kỷ 18) chế độ biệt đãi Phật Giáo chấm dứt. Nhiều chùa
chiền đã bị san bằng, tượng Phật bị đập, đất đai nhà chùa được phân phát
cho các làng xã, chỉ giữ lại các chùa lớn. Các tăng sĩ cũng phải thi hành
nghĩa vụ quân sự và làm công dịch như những người không xuất gia. Từ
thời Gia Long đến Pháp thuộc, các vua nhà Nguyễn đã coi Phật Giáo như
một công cụ chính trị. Mãi cho đến khi Pierre Pasquier được cử làm Toàn
Quyền Đông Dương lần thứ hai (1928 - 1934), Phật Giáo mới được phục
hưng. Nhiều nhà bình luận cho rằng Toàn Quyền Pasquier có chủ trương
"Phục hưng Phật Giáo Việt Nam" để ngăn chặn phong trào chống Pháp do
các nhà Nho phát động (sẽ nói sau). Nhờ sự dễ dàng của các Toàn Quyền
