Lữ Giang
Những bí ẩn đằng sau các cuộc thánh chiến tại Việt Nam
Chương IV ( tt)
CUỘC THÁNH CHIẾN THỨ BA : NỘI CHIẾN DÀNH QUYỀN ĐẠI
DIỆN VÀ LÃNH ĐẠO PHẬT GIÁO VIỆT NAM
Trước khi Hoa Kỳ lật đổ chế độ Ngô Đình Diệm, Phật Giáo Việt Nam có
rất nhiều tổ chức khác nhau đã hoạt động một cách hợp pháp. Mỗi tổ chức
có một lối sinh hoạt riêng. Từ năm 1951, đã có nhiều nỗ lực nhắm tiến tới
thống nhất Phật Giáo, nhưng vấn đề không giản dị. Đạo Phật có đến 84
ngàn Pháp môn và lấy Tâm làm bản thể nên không tông phái nào có thể
buộc tông phái khác phải theo Pháp môn, cách tổ chức và truyền thống của
tông phái mình. Một sự thống nhất chặt chẽ như Công Giáo, Cao Đài hay
Phật Giáo Hòa Hảo là một hiện tượng chưa hề thấy trong lịch sử Phật Giáo
Việt Nam. Nhưng muốn lợi dụng Phật Giáo để thực hiện những mưu đồ
chính trị, cần phải đặt Phật Giáo Việt Nam dưới một mô thức thống nhất
chặt chẽ. Để thực hiện mục tiêu đó, nhóm Phật Giáo cực đoan miền Trung
đã hành động ra sao và kết quả như thế nào?
Trong thời gian tranh đấu chống chế độ Ngô Đình Diệm, nội bộ Phật Giáo
cũng chia năm xẻ bảy, nên bị chính quyền khai thác. Sau khi chế độ Ngô
Đình Diệm bị Hoa Kỳ lật đổ, tình hình của khối Phật Giáo trở nên phức tạp
hơn. Lúc đầu, một số Giáo Phái và Hội Đoàn đã đồng ý thống nhất với
nhau trên căn bản "điều hợp" để thành một Giáo Hội Phật Giáo Việt Nam
Thống Nhất. Mới thành lập xong, Giáo Hội này đã mở ngay một cuộc
thánh chiến với chính quyền để đòi một "quy chế đặc biệt" cho riêng Giáo
Hội, bất chấp tình trạng của các tông phái và các tôn giáo khác. Đây là một
nỗ lực dành quyền đại diện Phật Giáo Việt Nam. Không am tường về luật
pháp và say men chiến thắng, Giáo Hội Phật Giáo Việt Nam Thống Nhất đã
bị đẩy vào một tình trạng pháp lý rắc rối với những hậu quả không lường
được.
Sau khi dành được một "quy chế đặc biệt", nhóm tăng sĩ chùa Từ Đàm ở
Huế do Thượng Tọa Thích Trí Quang và Võ Đình Cường lãnh đạo đã thao
