Những câu chuyện về khu phố nhỏ ven sông mang trong mình con mắt
nhìn hai chiều về sự sống và cái chết, niềm vui và nỗi đau, về sự nhẫn tâm
và lòng thương cảm, cái thờ ơ và sự sẻ chia, hồi ức ngây thơ của đứa trẻ và
con mắt tinh tường của nhà báo. Đó là nhà báo muốn nhìn thấy những người
dân chất phác, nghèo khó, không địa vị của thành phố mình, muốn viết về
những cái bình thường có thật của cuộc sống, kể cả khi những cái đó không
phải là điều dễ chịu. Khuynh hướng hiện thực và sự thiếu thốn về chủ nghĩa
lý tưởng trong sáng tác làm giới phê bình thời đó phần nào có chỉ trích
Neruda. Khi xuất bản Những câu chuyện về khu phố nhỏ ven sông (1878),
ông đã muốn phản ứng lại sự phê bình đó và tự bình luận tác phẩm của mình
một cách hài hước trong tiểu phẩm đăng ở nhật báo Dân tộc như sau:
“Neruda chỉ viết về tầng lớp dưới, về tầng lớp xã hội, nơi mà tình cảm
không bao giờ được thể hiện nhẹ nhàng và sự thật vẫn còn có giá trị hơn cái
dối trá, cho dù nó có khôn khéo đến đâu... Các ý tưởng trong Những câu
chuyện về khu phố nhỏ ven sông gập ghềnh nhấp nhô như con đường lát đá ở
Constantinople, tản mạn phân tán như con chó con nhắng nhít, gai góc hung
dữ như kẻ đi thu thuế...” Cái hương vị ngọt đắng trong mô tả hiện thực về
con người ở Malá Strana cũng được thể hiện trong cách sử dụng ngôn ngữ.
Trong văn học truyền thống Séc, Neruda được coi là người đưa thứ tiếng
Séc “không tắm rửa, không chải chuốt, từ đường phố” vào ngôn ngữ văn
học, theo lời của F.X. Šalda, một trong những nhà lý luận và phê bình nổi
tiếng nhất của văn học Séc hiện đại. Nhờ Neruda mà tiếng Séc phổ thông
được đưa vào văn học. Nhưng ngôn ngữ trong Những câu chuyện về khu
phố nhỏ ven sông không chỉ là tiếng Séc dân gian, mà ngược lại. Theo một
chuyên gia về sáng tác của Neruda, thì Neruda cũng là người triệt để giữ gìn
sự trong sáng của tiếng Séc. Ông là người cố gắng tạo ra một phong cách
viết đặc biệt nhằm đưa tiếng Séc tách xa tiếng Đức hơn, bởi trong thế kỷ 19,
ngay cả ở Séc, tiếng Đức là ngôn ngữ chiếm ưu thế về mặt văn hóa và có
truyền thống văn học phong phú hơn, mạnh hơn nhiều. Mục đích là để giới
thiệu tiếng Séc như một ngôn ngữ có nhiều mức độ, phong phú về khả năng
diễn đạt, là ngôn ngữ sinh động sâu sắc, giàu tính biểu cảm, gợi cảm tinh tế,
đồng thời là ngôn ngữ đầy nghịch lý. Ở đây, ngôn ngữ không chỉ là phương
