đương, và ngay cả ông cũng làm việc đó một cách nặng nhọc. Chúng tôi rất
quý ông, cái giọng hát trầm của ông làm chúng tôi rung động, như thấm
truyền vào người chúng tôi. Khi có đám rước, bao giờ chúng tôi cũng cố đi
gần ông. Vào những ngày lễ lớn, ông thường đứng ở phía trước tôi, cạnh
ông là hai người khác hát giọng trầm, nhưng không hát tốt như ông. Cả ba
cùng nhìn chung vào một bản nhạc. Phía bên trái có hai người hát giọng cao,
nhưng chúng tôi đâu để ý nhiều đến giọng hát cao, mặc dù chúng tôi kính nể
một trong hai người đó. Ông ấy cũng gõ trống nữa. Đối với chúng tôi, giây
phút trang trọng nhất là khi ông cầm dùi trống trong tay và người đứng cạnh
ông nâng cái kèn trombone. Người đó là thương gia Rojko, ông chủ ngôi
nhà mang tên Con chim đá. Xa hơn nữa về phía tay trái là ca đoàn bè nam,
cùng với họ là người ca trưởng nghiêm khắc. Tôi như nghe thấy tiếng nhắc
nhở của ông trước buổi lễ thánh, tiếng sột soạt của các bản nhạc có lời được
phát cho mọi người, tiếng chuông lớn vang rộn rã ở bên ngoài. Bây giờ thì
như có tiếng giật chuông nhỏ ở cửa phòng Thánh, tiếng đàn đại phong cầm
chơi khúc dạo đầu, những nốt nhạc trầm kéo dài như rung chuyển cả nhà
thờ, người ca trưởng ngoái cổ nhìn xuống bàn thờ chính, rồi quay lại vẫy
nhanh đũa nhịp. Làn điệu tuyệt đẹp và trang trọng của kinh Kyrie vang lên,
tràn đầy nhà thờ, bay lên đến tận các vòm mái trên cao. Tôi như nghe thấy
tiếng hát của ca đoàn, tiếng nhạc của các nhạc công, tôi mơ màng cho đến
tận bản phúc âm cuối lễ. Chưa từng bao giờ có một buổi thánh lễ nào đẹp
như buổi lễ này trong tâm hồn tôi. Ôi, những nốt nhạc trầm quyện với tiếng
trống và tiếng kèn trombone hùng hồn! Tôi không biết buổi thánh lễ ấy kéo
dài trong tâm trí tôi bao lâu, nhưng tôi có cảm tưởng rằng trong thời gian đó,
đã mấy lần tôi nghe thấy tiếng điểm giờ ở tháp. Bỗng nhiên, tôi cảm thấy cái
lạnh buốt xuyên qua người, rồi tôi từ từ đứng dậy.
Làn ánh sáng màu bạc nhẹ nhàng như đang bay lượn ở nhịp chính của
nội thất Thánh đường. Ánh sáng của bầu trời đầy sao bên ngoài, có thể là cả
ánh trăng, chiếu qua các tấm cửa sổ. Tôi bước lên bục bên dưới lan can và
nghiêng người nhìn xuống Thánh đường. Tôi thở thật sâu và hít vào phổi
một thứ mùi đặc biệt của các nhà thờ, một thứ mùi do mùi thơm và mùi mốc
quyện vào nhau. Đá cẩm thạch ở trên lăng lớn sáng lên. Gần bàn thờ chính,
