Cũng tương tự như con dao mổ trong tay nhà phẫu thuật dày dạn, thể loại
truyện trinh thám, truyện điều tra hình sự, trong tay một nhà văn tài năng và
trung thực có thể trở thành một công cụ đắc lực, giúp nhà văn phơi bày cho
độc giả tất cả các thứ ung nhọt, các vết lở loét thối tha của xã hội mà nhà
văn đang sống... Nếu bản thân độc giả cũng là người có óc quan sát tinh
tường và thích nghiền ngẫm, thì khi lần giở các trang sách, anh ta cũng sẽ
không chỉ đơn thuần theo dõi cái vỏ bề ngoài của cốt truyện tả ở đây, mà
còn háo hức sát cánh với thám tử ra công truy lùng những gã hung thủ gian
ngoan. Tiếc thay, hiện có không ít độc giả nhìn chung vẫn còn hơi thiên về
cái hình thức bên ngoài, tuy rất hệ trọng đối với thể loại, nhưng không thể
nào phản ánh thật đầy đủ cái thực chất bên trong của truyện trinh thám. Dù
có ngã sang chiều hướng «nghiêm túc» chăng nữa, truyện trinh thám vẫn
không mất đi tính lôi cuốn ; trái lại, nó vẫn giữ được những đặc tính tiêu
biểu vốn có của thể loại: là những áng văn chuyên miêu tả những hành
động diễn biến hết sức nhanh chóng và những đoán định lôgic nghiêm ngặt,
có khả năng giữ người đọc trong trạng thái căng thẳng hồi hộp trong suốt
tiến trình diễn biến của câu chuyện.
Truyện trinh thám là thể loại có thể khơi dậy và bồi bổ nơi người đọc
lòng kính trọng những con người đang ngày đêm gìn giữ pháp luật, nếu
người viết biết nêu lên trong các sáng tác của anh ta cuộc chiến đấu quên
mình, đầy hiểm nguy, vốn đòi hỏi một đức ngoan cường và lòng tận tụy tối
đa để chống lại tội ác các loại, một cuộc chiến đấu mà nền tảng của nó là tư
tưởng nhân đạo.
(Đoạn trên đây viết dựa theo bài Tựa của Tuyển tập Truyện trinh thám
nước ngoài, của Xergây Vưxốtxki, Nhà xuất bản «Đội cận vệ thanh niên»,
Moskova, 1984).
Bây giờ, chúng ta hãy xét truyện «Những chiếc răng cọp» của Maurice
Leblanc trong sự đối sánh với những chuẩn mực trên đây về truyện trinh
thám.
Những chiếc răng cọp là câu chuyện điều tra hình sự, tìm thủ phạm về
một vụ án «gia tài». Tội ác bạo hành là một đặc thù của xã hội tư sản
