thôn, ở nước ngoài, người này rất có khả năng đã thao túng thị
trường dựa trên số tiền vay mượn.
Thật ngạc nhiên, vai chính ấy lại do một thế lực đáng sợ nhất
trong số các thế lực không được kiểm chứng trên thị trường nắm
giữ: các quỹ tương hỗ. Số liệu thống kê của Sở giao dịch cho thấy,
vào thứ Hai, khi giá đang tụt giảm mạnh, các quỹ này mua vào nhiều
hơn số họ bán ra; còn vào thứ Năm, khi các nhà đầu tư nói chung
đang giành nhau để mua được cổ phiếu thì các quỹ tương hỗ, sau khi
cân nhắc, đã bán ra 375.000 cổ phiếu. Nói cách khác, không
những không làm gia tăng biến động, các quỹ này còn thực sự đóng
vai trò như một lực lượng bình ổn thị trường. Chính xác thì hiệu ứng
tốt lành bất ngờ từ trên trời rơi xuống này xảy ra như thế nào vẫn
còn là một vấn đề gây tranh cãi. Chưa thấy ai ám chỉ tinh thần vì
nước vì dân trong cuộc khủng hoảng nên ta có thể quả quyết nhận
định rằng các quỹ này mua vào thứ Hai bởi vì các sếp đánh hơi
thấy giá hời và bán ra vào thứ Năm bởi vì họ chớp thấy có cơ hội
kiếm lời. Còn đối với vấn đề các khoản phải hoàn trả, như người
ta đã từng lo sợ, rất nhiều cổ đông của quỹ tương hỗ yêu cầu được
hoàn trả hàng triệu đô-la tiền mặt khi thị trường sụp đổ nhưng
dường như các quỹ tương hỗ có sẵn quá nhiều tiền mặt đến mức,
trong hầu hết trường hợp, họ có thể hoàn trả hết tiền cho cổ đông
mà không cần phải bán một khối lượng cổ phiếu đáng kể nào.
Tóm lại, các quỹ này chứng tỏ được sự giàu mạnh và được quản lý rất
cẩn trọng của mình, đến nỗi họ không chỉ có thể đập tan cơn bão, mà
vô tình có thể làm được điều gì đó xoa dịu tính chất khốc liệt của
thảm họa. Liệu trong những hoàn cảnh tương tự, những điều kiện
giống như thế có tồn tại hay không thì đã và đang là một câu
chuyện khác.
Trong phân tích cuối cùng, nguyên nhân của cuộc khủng hoảng
năm 1962 vẫn là điều bí ẩn; chỉ biết rằng nó đã xảy ra và một
điều tương tự như thế có thể xảy ra một lần nữa. Như một trong
số các nhà tiên tri luống tuổi, giấu tên gần đây nhận định: “Tôi
quả có lo ngại, nhưng chưa bao giờ nghĩ nó sẽ là một vụ lịch sử lặp lại
của năm 1929. Tôi chưa bao giờ nói chỉ số Dow-Jones sẽ xuống
thấp hơn 400. Mà tôi nói là 500. Điều quan trọng bây giờ là trái
ngược với năm 1929, chính phủ, hoặc đảng Cộng hòa, hoặc đảng Dân
̀
̀
̀
