NHỮNG DI CHÚC BỊ PHẢN BỘI - Trang 41

tấn kịch; nhưng chúng cũng là những kẻ nhìn trộm tà dâm mà sự hiện diện
phả vào toàn bộ cuốn tiểu thuyết cái hơi hướng tính dục của một sự lăng
loàn chung chạ dơ bẩn và hài hước kiểu Kafka.
Song nhất là: việc sáng chế ra hai kẻ giúp việc ấy như một chiếc đòn bẩy
đưa câu chuyện lên cái lĩnh vực ở đó mọi thứ đều thực và phi thực, khả dĩ
và bất khả dĩ một cách kỳ lạ. Chương mười hai: K., Freida và hai người
giúp việc của họ tạm trú trong một lớp học sơ cấp mà họ đã biến thành
phòng ngủ. Cô giáo và đám học sinh vào lớp đúng lúc cái hộ kỳ quặc đó
bắt đầu làm vệ sinh buổi sáng; đằng sau những tấm chăn treo trên các xà
ngang, họ đang mặc lại quần áo, trong khi bọn trẻ, thích thú, kích thích vì
tò mò, thóc mách (cả chúng cũng nhìn trộm) đang theo dõi họ. Thật còn
hơn cuộc gặp gỡ giữa một chiếc ô với một cái máy khâu. Ðấy là cuộc gặp
gỡ bất lịch sự một cách lộng lẫy của hai không gian: một lớp học sơ cấp và
một phòng ngủ.
Cảnh mang tính thơ hài hước mênh mông này (đáng đứng ở hàng đầu của
một bộ hợp tuyển nghệ thuật tiểu thuyết hiện đại) là không thể nào tưởng
tượng được vào thời kỳ trước Kafka. Hoàn toàn không tưởng tượng được.
Tôi nhấn mạnh thế để nói lên tất cả tính triệt để cuộc cách mạng mỹ học
của Kafka. Tôi nhớ lại một cuộc nói chuyện, hai mươi năm trước, với
Gabriel Garcia Marquez, ông bảo tôi: “Chính Kafka đã làm cho tôi hiểu là
có thể viết khác đi.” Nói cách khác, điều đó có nghĩa là: vượt qua biên giới
của cái giống như thật; không phải để trốn khỏi thế giới thực (theo kiểu các
nhà lãng mạn) mà để hiểu thấu nó hơn.
Bởi vì, thấu hiểu thế giới thực vốn là nằm trong chính định nghĩa của tiểu
thuyết; nhưng làm thế nào thấu hiểu được nó và cùng lúc mải mê với một
trò tưởng tượng phóng túng mê hồn? Làm sao có thể nghiêm nhặt trong sự
phân tích thế giới đồng thời lại tự do một cách vô trách nhiệm trong những
mơ mộng hão huyền có tính trò chơi? Làm sao thống nhất được hai mục
đích không tương hợp ấy? Kafka đã giải câu đố rộng lớn đó. Ông đã mở ra
lỗ hổng trên bức tường của sự giống như thật, cái lỗ hổng qua đó nhiều
người khác đã đi theo ông, mỗi người theo cách của mình: Fellini,
Marquez, Fuentes, Rushdie. Và nhiều người, nhiều người khác.