Hai nhân vật Lề Lư, Sỡ Nhỏ từ đây thường xuyên được nhắc đi nhắc lại trong các
khúc ca đám cưới H’mông (Dân ca 2009). Cặp nhân vật anh em ruột Lề Lư, Sỡ Nhỏ chính
là tổ tiên "sáng tạo" ra loài người (H’mông) qua việc kết đôi vợ chồng. Truyện kể từ trận
đại hồng thủy nổi tiếng, có mặt khắp nơi ở các thần thoại thế giới, khi muôn loài "lại bị
ngập nước chết hết", chỉ hai anh em Lề Lư, Sỡ Nhỏ sống sót. Khi biết trần thế không còn
ai, hai anh em buộc phải lấy nhau sau một vài lần thử thách, rồi đẻ ra bọc thịt. Họ chặt bọc
thịt ra làm trăm mảnh, rải khắp trần gian và từ đấy người H’mông xuất hiện khắp nơi. Cuộc
hôn phối loạn luân khởi nguyên của con người qua câu chuyện người H’mông chính là
"đám cưới" mang ý nghĩa "sáng thế". Các đám cưới H’mông về sau, vì thế, thấm đẫm một
quan niệm vũ trụ, tâm linh về sự "sáng tạo" loài người thông qua con đường "đám cưới".
Hẳn đấy phải là ý nghĩa to lớn nhất về "đám cưới" trong niềm tin sâu thẳm của người
H’mông. Quan niệm coi trọng và thần thánh hóa sự sinh đẻ là quan niệm phổ biến trên toàn
thế giới. Nó phản ánh từ những thời kỳ con người còn ữong đời sống man dã, ăn hang ở
hốc, luôn phải chống chọi với thiên nhiên khắc nghiệt. Để kiếm được miếng ăn trong điều
kiện công cụ còn trong tình trạng nguyên thủy, con người cần phải có đông anh em giúp đỡ.
Sự sinh đẻ làm nhiều thêm giống người. Sinh đẻ, vì thế, thực sự là một sáng tạo thần kỳ, sẽ
in đậm "ấn tượng khởi nguyên" ấy ở những tộc người còn giữ chặt cuống nhau với thần
thoại. Hơn nữa, với người H’mông là tộc người sống trong trường văn hóa châu Á gió mùa
sinh sôi nảy nở, thì sự phồn sinh, phồn thực là tín ngưỡng gốc gác. Dân ca đám cưới của
người H’mông, theo một trình tự nhất định, kể lại các giai đoạn của đám cưới, kể từ khi các
ông mối đi lại hai nhà trai gái cho đến khi cô dâu về nhà chồng và lại mặt. Một miêu tả dân
tộc chí về đám cưới là cần thiết, xong không phải là nhiệm vụ ưu tiên của nghiên cứu này.
Tiểu luận chỉ cố gắng bóc tách từ dân ca đám cưới những dữ kiện có thể để từ đấy, như một
cách lách vào nội giới tâm thức H’mông. Bởi, với người H’mông và đám cưới của họ, dân
ca bao giờ cũng vậy, có một vị trí quan trọng đặc biệt. Ngoài ra, vấn đề hát trong đám cưới
là một phần nghi thức không thể thiếu của người H’mông cũng như nhiều tộc người khác ở
Đông Nam Á.
Một cách khái quát khi chỉ cần tiếp xúc sơ qua với người H’mông, chúng ta sẽ nhận
thấy đây là tộc người có cùng cấu trúc tín ngưỡng, tôn giáo thờ tổ tiên và vật linh đa thần
như hầu khắp các tộc người trong khu vực. Với người H’mông, xung quanh họ là một thế
giới hiện hữu vô vàn các loại "ma", từ lành đến dữ. Những miêu tả của các nhà nghiên cứu
văn hóa về trường tín ngưỡng đa thần phong phú của người Việt, hay bất cứ tộc người thiểu
số nào đó ở thế giới miền núi Việt Nam đều có thể đem dịch chuyển nghĩa vào cho chính
người H’mông. Với người H’mông, chỉ trong ngôi nhà của họ thôi, cũng đã có đủ thứ thế
lực siêu nhiên, như ma cửa, ma cột chính, ma tổ tiên, ma bếp... Chỗ nào cái thiêng cũng trì
ngự. Chính bởi thế, đám cưới người H’mông mới đầy những câu hát ma thuật giao cảm
nhằm tiếp thông, gửi lời biết ơn của gia chủ đến các vật dùng hay nói đúng hơn, các vật
