Bản đồ 4: Cấu trúc lãnh thổ miền bắc Việt Nam (Vũ Tự Lập - Taillard 1994)
Tóm gọn lại, nhìn xã hội miền núi phía bắc Việt Nam trong quá khứ thì có thể dễ dàng
nhận ra, nổi lên bốn thế lực tộc người Mường, Thái, Tày và khá đặc thù với H’mông là có
thể áp đặt ý chí chủ thể lên các tộc người nhỏ bé, phụ cận khi thì mạnh mẽ, khi thì mờ nhạt.
Mường, Thái, Tày luôn có sự chi phối manh lớn lao hơn (kể cả so với H’mông) bởi lịch sử
