thành. Những ý niệm về việc phục tùng và trung thành với các luật lệ hợp
pháp chứa đựng rất nhiều giá trị trong đó.
Hình 6-2: Một khóa đào tạo
thuận theo một mệnh lệnh
Bức ảnh trên đây được chụp chỉ vài phút sau khi một đoàn tàu chuyên
chở vũ khí ra khỏi Concord, California cán vào S. Brian Willson. Sau khi
biết đội ngũ nhân viên tàu đâm đơn kiện mình do những khổ não về tinh
thần mà họ phải chịu đựng trong vụ tai nạn, Willson nói: “Tôi muốn
nhấn mạnh một sự thật là họ đã trải qua những căng thẳng khó chịu, mà
theo tôi, chúng xuất phát từ chính mâu thuẫn trong họ: nên tuân theo
mệnh lệnh hay hành động theo lương tâm. Mà việc kiện tôi ra tòa cũng
không thể giải quyết được những căng thẳng đó”.
Những câu chuyện trong thí nghiệm của Milgram cho chúng ta thấy rõ
hơn sức mạnh và giá trị của việc tuân thủ quyền lực. Tuy nhiên, trong một
chừng mực nào đó, họ có thể bị sa đà vào cách phục tùng vốn vẫn thường
diễn ra như một đặc tính. Hiếm khi chúng ta lại chịu đau đớn tới mức đó
khi dựa vào những lý lẽ tán thành hay phản đối yêu cầu của người có quyền
lực. Thực chất, sự vâng lệnh của chúng ta thường diễn ra theo kiểu bấm
vào, kêu ro ro. Ý thức chủ tâm hầu như không hoặc chỉ tham gia rất ít vào
quá trình vâng lệnh. Thông tin từ một người có quyền lực và được tín
