không ngừng cắt đứt những mối dây lô-gích, ngôn từ lặp đi lặp lại, luôn
huênh hoang đưa Kinh thánh ra như gã rao hàng quảng cáo dụng cụ mở
hộp vạn năng, và đặc biệt là thái độ lạnh lùng, sự khinh miệt không che
giấu đối với người khác, tất cả những thủ thuật ấy là bộ dụng cụ cổ điển
của trò thôi miên ở rạp tạp kỹ: tôi nhắc lại, chẳng có khác biệt nào giữa
Billy Graham và Grand Robert.
Và cũng như Grand Robert kết thúc buổi “chế ngự” công chúng bằng
cách tuyển lựa đặc biệt, đưa lên sân khấu quanh ông ta những người được
lựa chọn để thôi miên, ưu ái giao cho vài người thực hiện làm mẫu gây ấn
tượng mạnh, Billy Graham cũng tôn vinh lời Phán truyền của mình bằng
cách tách riêng ra một số người được Linh hồn triệu đến: đó là các tín đồ
mới, tối hôm ấy ở Trường đua xe đạp Mùa đông, giữa những lời quảng cáo
dung dịch Siêu hoà tan và Cognac Polignac, “đã tiếp Chúa Kitô” nhờ tác
động của lời Phán truyền ma thuật, họ được đưa vào một phòng riêng, và
thậm chí, nếu họ nói tiếng Anh, vào một nơi còn kín đáo hơn nữa: chẳng
quan trọng chuyện gì diễn ra ở đấy, ghi tên vào những bản danh sách cải
đạo, lại thêm những bài thuyết pháp, trò chuyện về tôn giáo với các “cố
vấn”, đấy là giai đoạn để chính thức thay thế cho Thụ pháp.
Tất cả những điều này liên quan trực tiếp đến chúng ta: trước hết sự
“thành công” của Billy Graham nói lên trạng thái tinh thần bấp bênh của
giai cấp tiểu tư sản Pháp, dường như đấy là tầng lớp chủ yếu tham dự các
buổi lễ kia: tính chất dễ ngả theo những hình thái tư duy phi lô-gích và có
tính chất thôi miên của đám công chúng ấy gợi cho ta thấy rằng trong nhóm
xã hội này tồn tại cái mà người ta có thể gọi là tình huống phiêu lưu: một
bộ phận giai cấp tiểu tư sản Pháp thậm chí không còn được bảo vệ bởi cái
“lương tri” nổi tiếng, nó là hình thái công kích của ý thức giai cấp mình.
Nhưng thế chưa phải là hết: Billy Graham và ê-kíp của ông ta đã nhấn rất
mạnh và nhiều lần vào mục đích của chiến dịch này: đó là “thức tỉnh” nước
Pháp (“Chúng tôi đã thấy Chúa làm những điều lớn lao ở Mỹ; sự thức tỉnh
ở Paris chắc sẽ có ảnh hưởng bao la đến toàn thế giới.” – “Niềm ao ước của
chúng tôi là một cái gì đó diễn ra ở Paris có những tiếng dội đến toàn thế
