Basque chỉ là một anh thuỷ thủ phiêu bạt, xứ Levantin là một bác làm vườn
vui tính, xứ Catalan là một nhà buôn khôn khéo và xứ Cantabre là một dân
vùng sơn cước tình cảm. Người ta lại bắt gặp ở đây con vi-rút cái cơ bản
nằm tận đáy sâu mọi huyền thoại tư sản về con người (vì thế mà ta gặp nó
luôn). Chủng tộc Tây Ban Nha do đó rút lại chỉ là một vũ khúc cổ điển bao
la, một loại kịch ứng tác rất tài tình mà phương pháp loại hình học chẳng
đáng tin cậy dùng để che đậy cảnh tượng thật của các thân phận, các giai
cấp và các nghề nghiệp. Về phương diện xã hội, đối với Hướng dẫn Du lịch
Xanh, con người chỉ tồn tại trên các xe lửa, chen chúc “lẫn lộn” trong các
toa hạng ba. số còn lại chỉ có tính chất dẫn nhập, hợp thành bối cảnh thơ
mộng dễ thương nhằm lôi kéo vào cái cơ bản của xứ sở là bộ sưu tập các
công trình xây dựng của xứ sở ấy.
Không kể các đèo cao vực sâu hoang vu, là nơi tâm hồn khai phóng,
nước Tây Ban Nha của Hướng dẫn Du lịch Xanh chỉ biết đến một không
gian, không gian ấy đan dệt, qua vài khoảng trống không biết gọi tên là gì,
một chuỗi san sát những nhà thờ, những kho đồ thánh, những tranh thờ,
những thánh giá, những hộp bánh thánh, những tháp chuông (toàn là bát
giác), những nhóm hình chạm trổ (Gia đình và Lao động), những cửa lớn
phong cách rô-man, những gian giữa nhà thờ và những tượng chúa Jesus
trên cây thánh giá to bằng người thật. Người ta thấy tất cả những công trình
kiến trúc ấy đều thuộc tôn giáo, bởi theo quan điểm tư sản, hầu như không
thể nào hình dung nổi một Lịch sử Nghệ thuật mà lại không mang tính chất
Thiên chúa giáo và Cơ đốc giáo. Đạo Thiên chúa là nguồn cung cấp du lịch
đầu tiên, và người ta đi du lịch chỉ để tham quan các nhà thờ. Trong trường
hợp Tây Ban Nha, tính chất đế quốc chủ nghĩa ấy thật hài hước, bởi lẽ ở
đấy đạo cơ đốc thường được xem như một thế lực man di đã ngốc nghếch
huỷ hoại những thành tựu trước đó của nền văn minh Hồi giáo: nhà thờ hồi
giáo ở Cordoue với rừng cột trụ tuyệt vời luôn bị che khuất bởi các khối
ban thờ lù lù, hoặc phong cảnh nào đấy bị biến dạng đi bởi bức tượng Đức
Bà đồ sộ (của chế độ Franco
) nhô ra trông rất chướng, điều này chắc khiến
