L’Express hoặc các biên tập viên của tạp chí Match, người ta sẽ thấy nổi lên
những xứ sở khác hẳn, dù còn phải bàn cãi: tiếp theo nước Tây Ban Nha
của Anquetil hoặc của Larousse sẽ là nước Tây Ban Nha của Siegfried, rồi
đến nước Tây Ban Nha của Fourastié. Cứ xem như trong cuốn Hướng dẫn
Michelin, số các phòng tắm và các dao dĩa khách sạn cạnh tranh với số các
“đồ nghệ thuật quý hiếm” ra sao: những huyền thoại tư sản bản thân chúng
cũng có các địa tầng khác nhau.
Quả thật là đối với nước Tây Ban Nha, việc miêu tả bưng bít và thụt
lùi là phù hợp nhất với sách Hướng dẫn vốn tiềm tàng chủ nghĩa Franco.
Ngoài những mẩu chuyện lịch sử đích thực (cũng hiếm và sơ sài thôi, vì ta
biết rằng Lịch sử tư sản cũng chẳng tốt gì), các mẩu chuyện trong đó những
người cộng hoà luôn luôn là những “kẻ cực đoan” đang cướp bóc các nhà
thờ (nhưng chẳng hề nói đến Guernica
), trong khi những “người quốc gia”
tốt bụng thì lúc nào cũng lo chuyện “giải phóng”, mà chỉ nhờ vào các “vận
động chiến lược khôn khéo” và các cuộc “chống cự anh dũng”, tôi sẽ chỉ rõ
sự nở rộ của huyền thoại viện lý do tuyệt vời, huyền thoại về sự phồn vinh
của xứ sở: tất nhiên, đó là sự phồn vinh “theo số liệu thống kê” và “trên
tổng thể” hoặc chính xác hơn “về thương mại”. Tất nhiên sách Hướng dẫn
Du lịch không cho chúng ta biết sự phồn vinh đẹp đẽ ấy được phân phối
như thế nào: chắc hẳn là theo thứ bậc tôn ti, bởi vì người ta muốn xác định
rõ với chúng ta rằng “sự nỗ lực nghiêm túc và kiên trì của dân tộc ấy đã đi
đến tận chỗ cải cách hệ thống chính trị, để có thể đạt được sự phục hưng
bằng cách áp dụng trung thành những nguyên tắc trật tự và thứ bậc tôn ti
vững chãi”.
