được với một ngôn ngữ thật sự, thì cần phải đưa chúng vào lĩnh vực của tri
thức, nghĩa là tiên quyết khẳng định người ta có thể biến đổi chúng, bắt
ngay cái tính chất tự nhiên của chúng phải chịu sự phê phán của chúng ta là
những con người. Bởi vì dù muôn thuở thế nào đi nữa, thì chúng vẫn cứ là
những dấu hiệu của văn bản lịch sử. Tất nhiên đứa trẻ vẫn luôn sinh ra,
nhưng trong khối tổng thể của vấn đề nhân loại, “bản chất” của hành vi ấy
có can hệ gì với chúng ta so với các phương thức tồn tại của đứa trẻ, các
phương thức ấy lại hoàn toàn mang tính lịch sử? Đứa trẻ sinh ra có suôn sẻ
hay không, có làm cho bà mẹ đau đớn không, nó có bị tử vong hay không,
triển vọng tương lai của nó ra sao, điều đó các cuộc Triển lãm của chúng ta
lẽ ra phải cho chúng ta biết, chứ không phải là bài ca trữ tình muôn thuở về
sự sinh nở. Và với cái chết cũng thế: chúng ta thật sự có nên ngợi ca thêm
một lần nữa bản chất của nó, để quên mất rằng chúng ta có thể làm bao
nhiêu chuyện để chống lại cái chết? Chúng ta phải biểu dương quyền lực
còn rất trẻ, còn quá trẻ ấy, chứ không phải là sự giống nhau y hệt vô bổ của
cái chết “tự nhiên”.
Và nói gì về lao động mà cuộc Triển lãm đặt vào số những sự kiện lớn
phổ quát, xếp nó ngang hàng với sinh và tử, như thể nó hết sức hiển nhiên
thuộc cùng phạm trù tính tất yếu? Dù lao động là một hành vi từ xửa từ xưa
thì nó vẫn cứ là một sự kiện hoàn toàn mang tính lịch sử. Trước hết, trong
các phương thức lao động, động cơ lao động, mục đích lao động và lợi ích
lao động, rõ ràng là sẽ chẳng bao giờ trung thực nếu đánh đồng thuần tuý
về mặt hành vi người thợ thuộc địa và người thợ phương Tây (chúng ta hãy
thử hỏi những người lao động Bắc Phi ở khu Goutte d’or
về cái đại gia đình loài người). Thế rồi cả trong tính tất yếu của lao động
nữa: chúng ta biết rằng lao động là “bản chất tự nhiên” chừng nào nó là “có
lợi”, và khi thay đổi tính tất yếu của lợi ích, có thể một ngày nào đó chúng
ta sẽ thay đổi tính tất yếu của lao động. Chính lao động ấy, lao động hoàn
toàn lịch sử hoá, có lẽ là điều cần phải cho chúng ta biết, chứ không phải là
chất thẩm mỹ vĩnh hằng của những hành vi cần cù.
