lượng: số phận của các đồ vật thông thường là dùng mãi mòn đi, còn giọng
nói lại có tính chất mỏng manh dễ vỡ quý giá của những đồ vật xa hoa;
giọng nói phù hợp không phải là cứ oang oang, nói mãi không biết mệt, mà
là ăn nói dịu dàng ngọt ngào; giọng nói của Poujade tiếp nhận giá trị thanh
thoát và tuyệt vời vốn được dành cho đầu óc của nhà trí thức trong các
huyền thoại khác.
Tất nhiên cấp phó của Poujade cũng phải thuộc loại oai vệ như thế,
song cục mịch hơn, chẳng quỷ quái bằng, đó là một người “lực lưỡng”:
“ông Launey tráng kiện, nguyên là cầu thủ bóng bầu dục… với hai cẳng tay
lông lá và to khoẻ… không có vẻ là một đứa con của Marie”, ông Cantalou
“cao lớn, lực lưỡng, vuông vức, mắt nhìn thẳng, nắm đấm rắn chắc và
thẳng thắn”. Bởi vì, như nhiều người vẫn nói, cơ thể sung mãn thì tinh thần
trong sáng: chỉ có ai to khoẻ mới có thể thẳng thắn. Người ta ngờ rằng bản
chất chung của tất cả các uy thế ấy là sự tráng kiện, mà trong lĩnh vực tinh
thần là “tính cách”, tráng kiện là đối thủ của trí tuệ, thứ không được chấp
nhận vào vùng trời của Poujade: người ta liền thay thế nó ở đây bằng một
phẩm chất trí tuệ đặc thù, đó là sự quỷ quái; người anh hùng, ở chỗ
Poujade, là kẻ được phú bẩm đồng thời vừa tính hung hăng, vừa thói ranh
mãnh (“Đó là một gã ranh ma”). Thói xảo quyệt ấy, dù có tính chất trí tuệ,
vẫn không đưa lý trí bị ghê tởm vào lại ngôi đền tôn vinh của Poujade: các
thần thánh tiểu tư sản tuỳ sở thích ban phát nó hoặc rút nó lại, thuần tuý
theo cơ may. Vả chăng xét cho cùng đó là năng khiếu gần gần thuộc về thể
chất, có thể so sánh với tài đánh hơi của con vật; nó chỉ là bông hoa hiếm
của sức mạnh, là năng lực đánh hơi hoàn toàn thuộc thần kinh (“Tôi, tôi đi
dò la”).
Ngược lại, nhà trí thức bị lên án chính là ở cơ thể xấu xí: Mendès
trông xấu như con át pích, ông ta có vẻ như chai nước Vichy (vừa là khinh
bỉ nước vừa là khinh bỉ chứng đầy bụng), ẩn náu trong cái đầu trương phình
mong manh dễ vỡ và vô dụng, cả con người trí thức bị mắc cái chứng nặng
nề nhất trong các chứng về cơ thể, đó là chứng mệt mỏi (sự suy đồi trong
lĩnh vực cơ thể); tuy rằng nhàn rỗi nhưng do bẩm sinh nên cứ mệt mỏi,
