Hai cách vận dụng đầu thuộc loại tĩnh tại, phân tích; chúng huỷ hoại
huyền thoại, hoặc bằng cách nêu lên ý định của nó, hoặc bằng cách vạch
trần ý định ấy ra: cách vận dụng thứ nhất là vô sỉ, cách vận dụng thứ hai
mang tính chất giải hoặc. Cách vận dụng thứ ba là năng động, nó tiếp nhận
huyền thoại tuỳ theo chính những mục đích của cấu trúc huyền thoại: độc
giả đến với huyền thoại kiểu như đến với một câu chuyện đồng thời vừa
thực vừa hư.
Nếu ta muốn gắn sơ đồ huyền thoại vào một lịch sử tổng quát, lý giải
xem nó đáp ứng ra sao lợi ích của một xã hội nhất định, tóm lại là chuyển
từ ký hiệu học sang tư tưởng học, thì rõ ràng cần phải đứng ở bình diện vận
dụng thứ ba: chính bản thân người đọc huyền thoại phải phát hiện ra chức
năng căn bản của nó. Ngày nay, độc giả tiếp nhận huyền thoại ra sao? Nếu
độc giả tiếp nhận huyền thoại một cách chất phác, thì đề xuất huyền thoại
với độc giả có ích lợi gì? Và nếu độc giả đọc huyền thoại một cách ngẫm
nghĩ, như nhà huyền thoại học, thì cần gì phải xuất trình ngoại hiện? Nếu
độc giả huyền thoại không thấy tính chất đế quốc Pháp trong hình ảnh anh
da đen chào cờ, thì gán cho nó tính chất ấy cũng vô ích; và nếu độc giả nhìn
thấy điều đó, thì huyền thoại chẳng qua chỉ là một đề xuất chính trị được
phát biểu trung thực. Nói tóm lại, hoặc ý định của huyền thoại lờ mờ quá
nên không có hiệu quả, hoặc là nó rõ ràng quá nên chẳng ai tin. Trong hai
trường hợp, cái nhập nhằng là đâu?
Đây chỉ là tình trạng nước đôi giả dối. Huyền thoại không che giấu gì
cả mà cũng chẳng công bố gì hết: nó làm biến dạng; huyền thoại chẳng
phải là điều dối trá mà cũng không phải là chuyện thú nhận: đó là sự
chuyển hướng. Đặt trước tình trạng nước đôi mà tôi nói đến lúc nãy, huyền
thoại tìm ra lối thoát thứ ba. Bị đe doạ biến mất nếu nó nhượng bộ một
trong hai cách vận dụng đầu, nó xoay xở bằng lối thoả hiệp, nó là sự thoả
hiệp ấy: được giao trách nhiệm “chuyển tải” một khái niệm có chủ định,
huyền thoại chỉ gặp ở ngôn ngữ sự phản bội, bởi vì ngôn ngữ chỉ có thể xoá
bỏ khái niệm nếu che giấu nó hoặc vạch trần khái niệm nếu nói nó ra. Thiết
lập hệ thống ký hiệu thứ hai sẽ cho phép huyền thoại thoát ra khỏi cái thế
