Huyền thoại như ngôn ngữ bị đánh cắp
ĐẶC THÙ của huyền thoại là gì? Là biến đổi nghĩa thành hình thức.
Nói khác đi, huyền thoại luôn luôn là sự đánh cắp ngôn ngữ (langage). Tôi
đánh cắp anh da đen chào cờ, ngôi nhà gỗ màu trắng và nâu, các hoa quả hạ
giá do mùa vụ, không phải để nêu thành những thí dụ hoặc những biểu
tượng, mà là để qua chúng biến Đế quốc, biến sở thích của tôi đối với các
sự vật ở xứ Basque, biến Chính phủ thành bản chất tự nhiên. Mọi ngôn ngữ
đầu tiên dứt khoát là mồi của huyền thoại ư? Chẳng có nghĩa nào cưỡng lại
được mối đe doạ bị hình thức cướp đoạt ư? Thực ra, không gì có thể tránh
được huyền thoại, huyền thoại có thể triển khai sơ đồ thứ hai của nó từ bất
cứ nghĩa nào, và như chúng ta đã thấy, từ chính sự thiếu vắng nghĩa nữa.
Song các ngôn ngữ không cưỡng lại theo cùng một cách như nhau.
Ngôn ngữ cụ thể (langue), thứ ngôn ngữ (langage) thường xuyên bị
huyền thoại đánh cắp hơn cả, chỉ cưỡng lại một cách yếu ớt. Ngôn ngữ
(langue) ấy bản thân nó chứa đựng ít nhiều xu hướng huyền thoại, chứa
đựng phác thảo một bộ ký hiệu dùng để thể hiện cái ý định dẫn đến sử dụng
phác thảo ký hiệu kia; người ta có thể gọi đó là tính biểu hiện của ngôn
ngữ: các thức mệnh lệnh
, chẳng hạn, là hình thức của
cái được biểu đạt đặc thù, khác với nghĩa: cái được biểu đạt ở đây là ý
muốn của tôi hoặc đề nghị của tôi. Chính vì thế một số nhà ngôn ngữ học
đã xác định thức trần thuật
, chẳng hạn, như trạng thái hoặc độ không, đối
diện với thức mệnh lệnh và thức giả định. Thế mà, trong huyền thoại được
cấu tạo đầy đủ, nghĩa lại chẳng bao giờ ở độ không, và chính vì thế mà khái
niệm có thể làm biến dạng nghĩa ấy, biến nghĩa ấy thành bản chất tự nhiên.
Một lần nữa cần nhớ lại rằng thiếu vắng nghĩa chẳng phải là một độ không:
vì vậy huyền thoại rất có thể nắm bắt lấy nó, để nó chẳng hạn biểu đạt cái
phi lý, cái siêu thực, v.v.. Xét cho cùng, có lẽ chỉ độ không là có thể cưỡng
lại được với huyền thoại.
Ngôn ngữ (langue) để huyền thoại vận dụng theo cách khác: rất hiếm
khi nó áp đặt ngay từ đầu một nghĩa đầy đặn, không thể biến dạng. Điều
