Thao tác Astra
KHÉO LÉO gợi ra những mặt tiêu cực của Thể chế để chiều lòng
người, từ nay đã trở thành một phương tiện ngược đời nhưng hữu hiệu để
tôn phồng Thể chế lên. Đây là sơ đồ của cách chứng minh mới mẻ ấy:
muốn khôi phục hoặc phát triển giá trị thể chế nào đó ư, thoạt tiên người ta
nêu lên tỉ mỉ những cái nhỏ nhen của thể chế ấy, những điều bất công mà
nó sinh ra, những phiền nhiễu mà nó gây nên, nhấn chìm nó vào trong bản
chất không hoàn hảo của nó; rồi cuối cùng cứu nó mặc dù hay đúng hơn là
cùng với những khuyết tật tai vạ nặng nề của nó. Các thí dụ ư? Chẳng thiếu.
Hãy lấy một đội quân: hãy nêu toạc ra thái độ quân phiệt của các viên
chỉ huy, tính chất thiển cận, bất công của kỷ cương, và hãy dìm vào sự hà
khắc ngu xuẩn ấy một con người trung bình, có thể phạm sai lầm nhưng ai
cũng thấy dễ thương. Rồi cuối cùng, hãy lật cái mũ ảo thuật, và rút từ đó ra
hình ảnh của một quân đội chiến thắng, cờ xí tung bay trước gió, đáng kính
nể, và người ta chỉ có thể trung thành với nó, như cô vợ của Sganarelle
mặc dầu bị đánh đập vẫn chung thuỷ với chồng (From here to eternity
Chừng nào còn có những con người).
Hãy lấy một đội quân khác: hãy nêu bật sự cuồng tín khoa học của các
tay kỹ sư, tính chất mù quáng của họ; hãy chỉ ra tất cả những gì mà một sự
hà khắc hết sức vô nhân đạo huỷ hoại: các con người, các lứa đôi. Và rồi
hãy tung cờ lên, hãy cứu đội quân ấy bằng sự tiến bộ, hãy ngoắc cái vĩ đại
của đội quân này vào thắng lợi của đội quân kia (Các cơn lốc của Jules
Roy
). Bây giờ đến Giáo hội: hãy nêu lên gay gắt tính giả đạo đức, đầu óc
hẹp hòi của những kẻ mê đạo, hãy chỉ ra rằng tất cả những điều này đều có
thể gây chết chóc, đừng giấu giếm bất cứ tai hoạ nào của đức tin. Và rồi, in
extremis
hãy làm cho người ta hiểu rằng đức tin, dù bạc bẽo đến đâu vẫn là
con đường cứu rồi cho chính các nạn nhân của nó, và hãy biện minh sự hà
khắc về mặt tinh thần bằng lòng thánh thiện của những kẻ bị nó áp chế
(Living Room
