là nơi các ông chủ ngồi khoanh tay, và là nơi các giáo sĩ ban phước cho cả
hai bên vì ai cũng làm đúng chức năng của mình.
Thế nhưng chính cái kết cục đã bộc lộ bộ phim, vào lúc nhiều người
tưởng rằng Kazan khéo léo thể hiện khuynh hướng tiến bộ của mình: trong
đoạn cuối bộ phim, người ta thấy Brando ráng sức phi thường, với tư cách
một người thợ ngoan ngoãn chu đáo, tới trình diện ông chủ đang đợi anh.
Mà ông chủ ấy rõ ràng được thể hiện một cách biếm hoạ. Người ta đã bảo
nhau: xem kìa Kazan đang chế giễu nham hiểm các nhà tư bản.
Đây là trường hợp, hoặc chẳng bao giờ nữa, đem áp dụng phương
pháp giải hoặc do Brecht đề xuất, và xem xét các hậu quả của mối thiện
cảm mà ngay từ đầu bộ phim chúng ta dành cho nhân vật chính. Hiển nhiên
đối với chúng ta Brando là một nhân vật tích cực, tuy có những khuyết
điểm, nhưng công chúng ai cũng yêu mến, do hiện tượng hoà nhập mà
ngoài cái đó ra, nói chung, chẳng ai muốn đi xem. Khi nhân vật ấy, càng
lớn lao hơn vì đã lấy lại được ý thức và lòng dũng cảm, bị thương, kiệt sức
song vẫn kiên trì, tiến về phía ông chủ và ông ta trả lại công việc làm cho
anh, sự đồng cảm của chúng ta không còn biết giới hạn nào nữa, chúng ta
hoàn toàn đồng nhất mình với đức chúa Kitô mới ấy, chúng ta hoà nhập
không chút băn khoăn vào nỗi thống khổ của anh ta. Thế nhưng sự thăng
thiên đau đớn của Brando xét cho cùng dẫn đến việc thừa nhận một cách
thụ động giới chủ đời đời kiếp kiếp: dù biếm hoạ thế nào đi nữa thì vẫn là
người ta muốn dẫn dắt mọi người trở về với trật tự; cùng với Brando, cùng
với các phu khuân vác, cùng với tất cả các thợ thuyền Mỹ, chúng ta lại hởi
lòng hởi dạ nghĩ là mình thắng lợi và yên tâm trong tay của giới chủ, còn
việc miêu tả cái bề ngoài dị tật của giới ấy thì chẳng để làm gì: từ lâu chúng
ta đã bị lôi cuốn dính dấp đồng cảm với anh phu khuân vác kia, anh ta lấy
lại được ý thức công bằng xã hội chỉ để tán dương và ban tặng cho tư bản
Mỹ.
Ta thấy đấy, do tính chất hoà nhập mà cảnh ấy khách quan trở thành
một cảnh huyễn hoặc. Được dẫn dắt để yêu mến Brando ngay từ đầu, nên
chúng ta không thể có lúc nào phê phán anh ta được nữa, thậm chí không
