Chẳng có gì thay đổi cả, cho đến khi anh về, và nhận ra rằng chẳng có gì
thực sự thay đổi cả. Từng đã có người bảo rằng sự vật càng biến đổi thì nó
càng giống như cũ. Đối với anh thì chẳng có điều gì mà cha anh từng hy
vọng được thực hiện. Vẫn chưa đủ trường học, còn những trường cũ vốn
tồn tại thì nhanh chóng tràn ngập con em các quan chức lớn nhỏ. Đấy là ở
Curatu. Còn ở những làng mạc xa xôi thì chẳng có trường sở gì hết.
Quanh thủ đô thì có cả một hệ thống đường trải nhựa dẫn đi tứ tung, rồi
chợt chấm dứt ở những bờ đầm hoặc chân núi chỉ cách ngoại ô vài dặm.
Trong những dẫy núi và thung lũng, bọn cướp vẫn là nỗi hãi hùng của đám
dân quê. Trong mấy tuần đầu ở nhà, anh thực sự sầu muôn. Chỉ mừng là
cha anh không phải thấy những gì anh thấy. Đấy không phải là kết quả mà
cha anh đã gắng gỏi.
Anh đã xuống cảng để thấy những con tàu ra vào và dân chài trở về với
những mẻ lưới của mình. Những sớm mai, anh lang thang ở góc chợ, đầu
phố để nghe những lời kêu tướng của dân buôn bán. Đến đâu anh cũng thấy
chiếc tượng nhỏ của tổng thống – từng góc phố, trước một toà lầu, bên mỗi
cầu cảng, và cả cổng chợ. Và bao giờ cũng là màu xanh, đỏ của quân phục.
Phải mất một tuần anh mới biết rằng mình bị theo dõi. Phải mấy ngày sau
anh mới nhận ra mọi người nhìn anh như một kẻ xa lạ, rằng giọng nói anh
không mang trọng âm của họ, rằng quần áo anh thuộc về một xã hội khác.
Cảm giác cô đơn và cách biệt choán ngợp anh. Bỗng không khí thị thành
làm anh nghẹn thở. Đến lúc đó anh mới nhận ra mình không còn là con
người đã ra đi từ đây, nhiều năm trước. Anh là một cái gì đó khác, một
người nào đó khác. Anh vốn dĩ như thế nào, anh đâu có biết. Một cách bản
năng và tràn đầy hy vọng, anh rời thành phố về trang trại ở vùng núi, nơi
anh đã sinh ra.
