I
Tôi không biết nên bắt đầu từ đâu đây. Thật khó. Cả một quãng thời gian
đã qua mà ngôn từ không bao giờ trở lại, những gương mặt, những nụ cười,
những vết thương cũng thế. Nhưng dẫu sao tôi cũng phải cố nói. Nói ra
điều dày vò tôi từ hai mươi năm nay. Những lúc hối hận và những câu hỏi
lớn. Tôi phải lấy dao mổ điều bí mật như mổ bụng, phải thọc tay vào đó
ngay cả khi chẳng có gì thay đổi cái gì cả.
Nếu có ai hỏi là bằng phép màu nhiệm nào mà tôi lại biết hết những sự
kiện mà tôi sắp kể, tôi sẽ trả lời là tôi biết, thế thôi. Tôi biết những điều đó
vì chúng đối với tôi quen thuộc như chiều xuống hay mặt trời mọc. Vì tôi
đã dành trọn cả đời để chắp vá lại những sự kiện đó, để cho chúng cất tiếng
nói, để nghe chúng nói. Xưa đó cũng là một phần nghề của tôi.
Tôi sẽ để nhiều bóng người băng qua. Đặc biệt, một bóng người sẽ ở lớp
cảnh đầu tiên. Nó thuộc một người tên là Pierre-Ange Destinat. Ông làm
kiểm sát trưởng ở V. trong thời gian hơn ba mươi năm và hành nghề như
một chiếc đồng hồ treo tường, không bao giờ rung mà cũng chẳng bao giờ
hỏng hóc. Đó là một nghệ thuật tài tình, không cần viện bảo tàng để người
ta biết đến giá trị của mình. Vào năm 1917, vào thời điểm xảy ra vụ Áp
phe, như ở chỗ tôi người ta vẫn thường gọi (rồi đồng thời thở dài và ra cử
chỉ nhấn mạnh chữ cái viết hoa), ông đă hơn sáu mươi tuổi và đã về hưu
cách đó một năm. Đó là một người cao, thân hình khô khốc, giống một con
chim lạnh lùng, uy nghi và xa vời. Ông ít nói. Một người rất ấn tượng. Ông
có đôi mắt sáng tuồng như bất động, môi mỏng, không có râu, trán cao, tóc
xám.
