Đến Nîmes, tôi đi thăm các đấu trường. Đó là một công trình huy
hoàng hơn cầu Gard rất nhiều, thế mà lại gây ấn tượng cho tôi ít hơn
rất nhiều, hoặc do niềm ngưỡng mộ của tôi đã cạn kiệt ở mục tiêu đầu
tiên, hoặc do vị trí của công trình ở giữa một thành phố nên kém thích
hợp để kích thích lòng ngưỡng mộ. Đấu trường rộng lớn và tráng lệ
này bị những ngôi nhà nhỏ xấu xí vây quanh, và những nhà khác bé
hơn và còn xấu xí hơn lấp đầy sân đấu, thành thử tổng thể chỉ gây một
ấn tượng tạp nham và lộn xộn trong đó sự nuối tiếc và mối bất bình
bóp nghẹt niềm vui thích và nỗi kinh ngạc, về sau tôi đã thăm đấu
trường Véronèse, vô cùng nhỏ bé hơn và kém đẹp hơn đấu trường
Nîmes, nhưng được duy trì và bảo tồn đúng mực và sạch sẽ hết mức
có thể, và chính vì thế mà gây cho tôi một ấn tượng mạnh hơn và thú
vị hơn. Người Pháp chẳng chăm lo giữ gìn cái gì hết và chẳng tôn
trọng một đại công trình nào hết. Họ vô cùng hăng hái bắt tay vào
song không biết kết thúc cũng chẳng biết bảo tồn cái gì hết.
Tôi đã thay đổi rất nhiều và niềm ưa thích khoái lạc được luyện
tập đã thức tỉnh đến mức một hôm tôi dừng lại ở cầu Lunel
uống ngon lành cùng những người đang ở đó. Quán ăn này, được đánh
giá cao nhất tại châu Âu, khi đó xứng đáng được như vậy. Những
người quản lý quán đã biết lợi dụng vị trí may mắn của nó để được
cung cấp thực phẩm dồi dào và chọn lọc. Quả thực là điều kỳ lạ khi
thấy tại một ngôi nhà đơn độc và cô quạnh giữa miền quê, một bàn ăn
có cá biển và cá nước ngọt, có thịt thú săn tuyệt vời, có rượu vang
ngon, được phục vụ với sự chăm chút ân cần mà ta chỉ thấy tại những
gia đình quyền quý và giàu có, và tất cả cho ba mươi lăm xu của các
vị. Nhưng cầu Lunel không giữ được lâu tình trạng này, và do cứ sử
dụng mãi đến mòn tiếng tăm, cuối cùng mất hẳn tiếng tăm.
Dọc đường, tôi đã quên mất là mình ốm: tôi nhớ lại điều này khi
đến Montpellier. Tôi đã khỏi hẳn chếnh choáng, nhưng tất cả các bệnh
khác vẫn còn, và mặc dù thói quen khiến cho tôi bớt mẫn cảm với
