nào của tôi đối với anh, hay với bất cứ người nào mà anh quan tâm.
Như vậy rốt cuộc anh chứng minh những dự đoán và những lo sợ của
tôi. Về phần tôi, thì tôi cho rằng những người bạn nói trên có thể tha
thứ cho tôi việc viết sách, và là sách hay, bởi vinh quang ấy chẳng xa
lạ với họ; nhưng họ không thể tha thứ cho tôi vì đã làm một nhạc kịch,
cũng không tha thứ những thành công rực rỡ của tác phẩm ấy, bởi
không một người nào trong số họ có thể theo đuổi sự nghiệp giống
như vậy, và cầu mong những danh vọng giống như vậy. Riêng có
Duclos, đứng trên sự ghen ghét này, thậm chí dường như tăng thêm
tình thân với tôi, và giới thiệu tôi với cô Quinault
, tại nhà cô tôi gặp
nhiều sự ân cần, nhiều đức chính trực, nhiều thái độ vồn vã bao nhiêu
thì ở nhà D’Holbach tôi ít thấy những điều đó bấy nhiêu.
Trong khi Thầy bói làng quê được diễn ở Nhà hát Nhạc kịch, thì
ở Kịch viện Pháp tác giả của nó cũng được bàn đến, nhưng ít thuận lợi
hơn đôi chút. Đã bảy tám năm trời không thể cho diễn vở Narcisse tại
Nhà hát Ý, tôi chán nhà hát này, vì diễn viên diễn kém bằng tiếng
Pháp, và tôi những mong chuyển vở kịch sang cho người Pháp, hơn là
để ở chỗ họ. Tôi ngỏ ý này với diễn viên La Noue mà tôi đã làm quen
và, như mọi người biết, ông là tác gia và là người có giá trị. Ông thích
Narcisse, ông đảm nhận để vở được diễn khuyết danh tác giả, và trong
khi chờ đợi ông kiếm cho tôi vé vào cửa khiến tôi rất vui, vì bao giờ
tôi cũng ưa Kịch viện Pháp hơn hai nhà hát kia. Vở kịch được hoan
nghênh
và trình diễn không nêu tên tác giả, nhưng tôi có lý do để tin
rằng các diễn viên và nhiều người khác nữa đều biết cả. Các cô
Gaussin và Grandval đóng vai các cô gái đang yêu; và mặc dù thiếu sự
thông hiểu toàn bộ, theo ý tôi, không thể gọi đó là một vở diễn hoàn
toàn dở. Tuy thế tôi cũng ngạc nhiên và cảm động vì sự độ lượng của
công chúng đã kiên nhẫn nghe một cách bình thản từ đầu đến cuối,
thậm chí chịu đựng một buổi diễn thứ hai, không hề tỏ dấu hiệu sốt
ruột, về phần tôi, trong buổi diễn thứ nhất tôi chán quá không thể trụ
