hệt như chính Người đã thấy nó. Thượng Đế, xin Người hãy tập hợp
xung quanh con hằng hà sa số đồng loại của con; họ hãy nghe những
lời con bộc bạch, họ hãy rền rĩ vì những điều hèn hạ của con, họ hãy
đỏ mặt vì những điều đê mạt của con. Đến lượt mỗi người trong số họ
hãy phơi bày cõi lòng mình dưới chân Người cũng thành thật như vậy;
rồi xem liệu có ai dám thưa với Người rằng: Con tốt hơn cái kẻ kia.”
Tôi ra đời tại Genève, năm 1712, cha là Isaac Rousseau, công
dân, mẹ là Suzanne Bernard, nữ công dân. Một tài sản thật nhỏ nhoi,
chia cho mười lăm người con, khiến phần của cha tôi hầu như chẳng
đáng gì, ông chỉ có nghề thợ đồng hồ làm kế sinh nhai, mà quả thực
ông rất khéo tay nghề. Mẹ tôi, con gái mục sư Bernard, giàu hơn: bà
có nết na và có nhan sắc; cha tôi lấy được bà chẳng phải không khó
khăn vất vả. Tình yêu của họ khởi đầu gần như cùng với cuộc đời họ:
ngày từ tám chín tuổi, chiều nào họ cũng cùng dạo chơi trên đường La
Treille; mười tuổi, họ không thể rời nhau nữa. Mối đồng cảm, sự hòa
hợp về tâm hồn, làm vững chắc thêm tình cảm hình thành do thói
quen, cả hai, bản tính dịu dàng và đa cảm, chỉ chờ đợi thời điểm tìm
được cùng tố chất ấy ở một người khác, hoặc thời điểm ấy chờ đợi
chính họ thì đúng hơn, và mỗi người bèn trao gửi lòng mình cho tấm
lòng đầu tiên mở ra đón nhận nó. Số phận, dường như ngăn trở mối
tình say đắm của họ, lại chỉ khích lệ nó mà thôi, chàng trai, không lấy
được người yêu, héo hon vì đau khổ; nàng khuyên chàng hãy đi xa để
quên nàng đi. Chàng đi xa không kết quả, và quay về si tình hơn bao
giờ hết. Chàng gặp lại người mình yêu dịu dàng và chung thủy. Sau
thử thách này, chỉ còn yêu nhau suốt đời mà thôi, họ thề nguyện như
vậy, và trời phù hộ lời thề của họ.
Gabriel Bernard, anh của mẹ tôi, phải lòng một trong những chị
em của cha tôi; nhưng cô chỉ bằng lòng lấy người anh với điều kiện
em trai mình lấy được cô em gái. Tình yêu thu xếp mọi sự, và hai đám
cưới cử hành cùng ngày. Như vậy cậu tôi là chồng của cô tôi, và các
