sứ tán thành ý tưởng này, ít ra nó cũng hướng tới chỗ khiến ngài khỏi
vướng bận vì tôi. Ông De Merveilleux, thư ký phiên dịch của sứ quán,
nói là ông Godard bạn ông, đại tá Thụy Sĩ làm việc cho nước Pháp,
đang tìm ai đó để ở bên người cháu, còn rất ít tuổi đã nhập ngũ, và
nghĩ rằng tôi có thể hợp với ông đại tá. Dựa vào ý tưởng này, được
chấp nhận một cách khá khinh suất, mọi người quyết định để tôi ra đi;
còn tôi, nhìn thấy một cuộc du hành và cuối cùng là Paris, tôi vui
mừng đồng ý. Mọi người giao cho tôi vài bức thư, một trăm franc lộ
phí, kèm theo rất nhiều lời giáo huấn thích đáng, và tôi lên đường.
Tôi đi mất khoảng mười lăm ngày, mà tôi có thể kể vào những
ngày hạnh phúc nhất của đời mình. Tôi trẻ trung, tôi khỏe mạnh, tôi có
kha khá tiền, rất nhiều hy vọng, tôi du hành, tôi đi bộ du hành, và du
hành một mình. Mọi người sẽ ngạc nhiên thấy tôi tính một điều lợi
như thế, nếu như chưa quen với tính tình tôi. Những ảo tưởng hão
huyền êm ái của tôi bầu bạn với tôi, và chưa bao giờ trí tưởng tượng
nồng nhiệt của tôi từng sản sinh ra những ảo tưởng huy hoàng hơn.
Khi mọi người mời tôi một chỗ trống trên xe, hay ai đó tiếp cận tôi
dọc đường, tôi nhăn nhó thấy thời vận mà mình vừa đi vừa xây dựng
bị xô đổ. Lần này các ý tưởng của tôi mang tính chất thượng võ. Tôi
sẽ giúp việc một quân nhân và bản thân cũng thành quân nhân; vì mọi
người đã thu xếp để tôi khởi đầu làm lính tình nguyện
. Tôi tưởng như
đã thấy mình mặc y phục sĩ quan, với một chòm lông đẹp màu trắng
gài mũ. Tôi hởi lòng hởi dạ với ý tưởng cao quý này. Tôi có vài hiểu
biết sơ sơ về hình học và xây thành đắp lũy; tôi có một ông cậu kỹ sư;
có thể nói là tôi nối nghiệp cha chú. Việc tôi cận thị hơi trở ngại,
nhưng chẳng khiến tôi lúng túng; và tôi rất tin là mình bổ khuyết được
nhược điểm này, nhờ sự bình tĩnh và lòng dũng cảm. Tôi đã đọc sách
thấy thống chế Schomberg cận thị nặng; tại sao thống chế Rousseau
không cận thị chứ? Tôi bốc lên với những điều điên rồ này, thành thử
chỉ thấy nào các đội quân, nào đồn lũy, nào sọt tre đựng đất
, nào
pháo đài, và tôi, giữa khói lửa, ống nhòm trong tay, bình tĩnh ban
