gặp bạn nữa, là họ quên bạn. Chẳng một điều gì bất biến trong lòng
họ: mọi sự ở họ đều do thời điểm.
Vậy là tôi được chiều chuộng nhiều và được giúp đỡ ít. Cái ông
đại tá Godard, mà mọi người cử tôi đến giúp cháu ông ta, hóa ra là
một lão già bủn xỉn đáng ghét, mặc dù giàu sụ, song thấy cảnh quẫn
bách của tôi, muốn có tôi mà không mất gì. Lão đòi tôi ở bên cháu lão
như một kiểu người hầu không tiền công hơn là một sư phó đích thực.
Liên tục giúp việc anh ta, và do vậy được miễn nhiệm vụ trong quân
ngũ, tôi phải sống bằng đồng lương của quân tình nguyện, nghĩa là của
lính trơn; và lão khó khăn mới chấp thuận cho tôi bộ đồng phục; lẽ ra
lão muốn tôi đành lòng với bộ đồng phục của quân đội. Bà De
Merveilleux, tức giận vì những đề nghị của lão, chính bà can tôi đừng
nhận lời; con trai bà cũng nghĩ như vậy. Mọi người tìm điều gì khác,
và không tìm được gì hết. Trong khi ấy tôi bắt đầu phải gấp gáp, và
một trăm franc mà tôi đã dùng để thực hiện chuyến đi chẳng thể giúp
tôi lâu dài. May thay tôi lại nhận được của ngài đại sứ một khoản tiền
nhỏ rất có ích cho tôi, và tôi nghĩ rằng ông sẽ không bỏ rơi tôi nếu như
tôi kiên nhẫn hơn: nhưng mỏi mòn, chờ đợi, chạy vạy là những điều
không thể, đối với tôi. Tôi chán ghét, tôi không xuất hiện nữa, và mọi
sự chấm dứt. Tôi đã không quên Má tội nghiệp của tôi; nhưng làm sao
thấy được bà? Tìm bà ở đâu? Bà De Merveilleux, biết chuyện của tôi,
đã giúp đỡ tôi trong việc tìm kiếm này, và một thời gian dài không kết
quả. Cuối cùng bà cho tôi biết tin bà De Warens đã lại ra đi từ hơn hai
tháng nay, nhưng mọi người không biết liệu bà đi Savoie hay Turin, và
một vài người bảo rằng bà trở về Thụy Sĩ. Tôi chẳng cần nhiều hơn để
quyết định đi theo bà, tin chắc rằng dù bà ở bất cứ nơi nào thì mình
cũng tìm thấy bà ở tỉnh dễ dàng hơn là ở Paris.
Trước khi ra đi tôi sử dụng tài năng thi ca mới mẻ của mình trong
một thư gửi đại tá Godard, ở đó tôi ra sức chế nhạo lão. Tôi đưa bài
viết nguệch ngoạc ấy cho bà De Merveilleux xem, thay vì khiển trách
tôi như lẽ ra bà phải làm, bà lại cười rất nhiều vì những lời châm chọc
