của tôi, cũng như con trai bà mà tôi cho là chẳng ưa ông Godard; và
phải thú thật rằng ông ta không đáng ưa. Tôi định gửi những câu thơ
cho ông ta; họ khuyến khích tôi thực hiện: tôi liền gói lại đề địa chỉ
ông ta, và do hồi đó ở Paris không có những hòm thư nhỏ, tôi bèn bỏ
vào túi, và gửi từ Auxerre trên đường đi qua. Đôi khi tôi vẫn còn bật
cười, nghĩ đến ông ta chắc là phải nhăn nhó lúc đọc bài tụng ca, miêu
tả ông ta từng nét một giống hệt. Bài đó bắt đầu như sau:
Lão khọm già, ngươi tưởng ta cuồng dại dở hơi
Nên ước ao dạy dỗ thằng cháu của ngươi.
Bài thơ nhỏ ấy, quả thực làm dở, nhưng chẳng thiếu cay chua, và
biểu thị tài năng châm biếm, tuy thế lại là bài viết châm biếm duy nhất
từ ngòi bút của tôi. Tôi có con tim quá ít thù ghét thành chẳng tự phụ
về một tài năng như vậy; nhưng tôi cho là mọi người có thể đánh giá,
qua vài tác phẩm luận chiến thỉnh thoảng viết để tự bảo vệ, rằng, nếu
như tính tôi hiếu chiến, thì những kẻ tấn công tôi sẽ hiếm khi có được
những người hay cười đứng về phía họ.
Điều tôi tiếc nhất trong các chi tiết của đời mình mà tôi không
còn nhớ là đã không ghi nhật ký hành trình. Tôi chưa bao giờ tư duy
nhiều như vậy, hiện hữu nhiều như vậy, sống nhiều như vậy, là chính
mình nhiều như vậy, tôi mạo muội nói thế, như trong những cuộc hành
trình một mình đi bộ. Đi bộ có cái gì đó khiến các ý tưởng của tôi linh
hoạt hơn và sinh động hơn; tôi hầu như không thể tư duy khi đứng
yên; cơ thể tôi phải khởi động thì trí óc mới khởi động được. Quang
cảnh miền quê, những vẻ tươi đẹp nối tiếp nhau, không khí thoáng
đãng, trạng thái thèm ăn, sức khỏe tốt có được nhờ đi bộ, tự do nơi
hàng quán, sự xa rời tất cả những gì khiến tôi cảm thấy tình trạng phụ
thuộc của mình, tất cả những gì nhắc tôi nhớ lại tình thế của mình,
những điều đó phóng thích tâm hồn tôi, khiến tôi táo bạo hơn trong tư
duy, có thể nói là ném tôi vào trạng thái bao la của các sinh thể để kết
hợp chúng, lựa chọn chúng, chiếm hữu chúng tùy ý, không ngượng
