nhã thú tuyệt vời của nền văn chương Pháp khiến tất cả những tư chất
phong nhã đều quy phục họ, và trong cuộc chiến thật bất hạnh cho họ,
tôi đã thấy các tác gia và triết gia của họ giữ vững niềm vinh quang
của tên tuổi Pháp bị các chiến binh làm lu mờ.
Vậy tôi là người Pháp nồng nhiệt, và điều này khiến tôi thành kẻ
thích nghe ngóng tin tức. Tôi đi cùng đám đông những kẻ dại khờ cả
tin đến quảng trường đợi xe thư; và, ngu ngốc hơn chú lừa trong
truyện ngụ ngôn
, tôi rất băn khoăn lo lắng muốn biết mình sẽ có vinh
dự mang chiếc yên của ông chủ nào; vì khi đó mọi người cứ bảo rằng
chúng tôi sẽ thuộc về nước Pháp, và người ta sẽ đổi Savoie lấy
Milanais. Tuy nhiên phải thừa nhận rằng tôi có vài lý do để sợ; vì nếu
cuộc chiến này xoay chiều bất lợi cho quân đồng minh, thì khoản trợ
cấp của Má sẽ gặp nguy cơ lớn. Nhưng tôi đầy lòng tin tưởng ở những
người bạn tốt của mình; và trong trường hợp này, mặc dù ông De
Broglie
bị tập kích bất ngờ, niềm tin ấy không phải thất vọng, nhờ
nhà vua Sardaigne, mà tôi đã không nghĩ đến.
Trong khi người ta đánh nhau ở Ý, thì người ta ca hát ở Pháp.
Các vở nhạc kịch của Rameau
bắt đầu gây ồn ào, và nâng cao giá trị
cho những tác phẩm lý thuyết của ông, do khó hiểu nên chỉ vừa tầm
với ít người. Do ngẫu nhiên tôi nghe nói đến cuốn Luận về hòa thanh
của ông; và chưa có được cuốn sách này thì tôi không sao yên được.
Do một ngẫu nhiên khác, tôi bị ốm. Bệnh thuộc chứng viêm; cơn bệnh
dữ dội và ngắn, nhưng thời kỳ hồi sức kéo dài, và tôi không ra ngoài
được cả tháng. Suốt thời gian ấy, tôi phác thảo, tôi ngấu nghiến cuốn
Luận về hòa thanh; nhưng nó rất dài, rất tản mạn, sắp xếp rất rối,
thành thử tôi cảm thấy phải mất thật nhiều thời gian để nghiên cứu và
làm sáng tỏ. Tôi tạm ngừng chuyên tâm và tôi giải khuây con mắt
bằng âm nhạc. Những bài cantate của Bernier
, mà tôi tập luyện,
không rời khỏi trí óc tôi. Tôi học thuộc lòng bốn năm bài, trong đó có
