khác, Claude Anet, với một bộ y phục đen, một bộ tóc giả chải chuốt,
một tư thái trang nghiêm và hợp lễ, một cách cư xử khôn ngoan và
thận trọng, với những kiến thức khá rộng về y thuật và thực vật học,
với sự ưu đãi của một vị Khoa trưởng, có thể hy vọng một cách hợp lý
được hoan nghênh ở chức vụ nhân viên thuyết minh của nhà vua về
thảo mộc, nếu công trình dự kiến được thực hiện; và quả thật Grossi
đã tán thành kế hoạch, đã chấp nhận, và để đề xuất với triều đình, chỉ
chờ thời điểm mà nền hòa bình cho phép nghĩ đến những việc hữu ích,
và cho sử dụng khoản tiền nào đó để cung ứng cho điều này.
Nhưng dự kiến ấy, nếu được tiến hành có lẽ sẽ đưa tôi vào thực
vật học, ngành mà tôi thấy dường như mình được sinh ra cho nó, bị lỡ
dở vì một trong những biến cố bất ngờ thường lật đổ những kế hoạch
được bàn tính kỹ nhất, số phận đã định cho tôi phải từng mức độ trở
thành một thí dụ về những khốn khổ của con người, cứ như thể
Thượng Đế, dành cho tôi những thử thách lớn, gạt đi tất cả những gì
có thể ngăn tôi đến với những thử thách đó. Trong một chuyến đi của
Anet lên những ngọn núi cao để tìm loại ngải hiếm có chỉ mọc ở dãy
Alpes, và ông Grossi cần đến, chàng trai tội nghiệp hăng hái đến mức
bị một chứng viêm màng phổi mà loại ngải hiếm ấy cũng không cứu
được anh, dù người ta đồn là nó chuyên trị chứng này, và bất chấp
toàn bộ tài nghệ của Grossi, chắc chắn là một người rất giỏi, bất chấp
vô vàn sự chăm sóc mà nữ chủ nhân trung hậu của anh và tôi dành cho
anh, năm ngày sau anh qua đời trong tay chúng tôi, sau cơn hấp hối ác
nghiệt nhất, trong lúc hấp hối anh chẳng có được lời khuyến khích nào
khác ngoài lời khuyến khích của tôi; và tôi nói với anh những lời ấy
với cảm kích đau đớn và nhiệt thành, ắt phải phần nào an ủi anh, nếu
như anh có thể nghe thấy tôi. Tôi mất đi như thế đó người bạn chắc
chắn nhất mà tôi từng có trong cả cuộc đời, con người đáng quý trọng
và hiếm thấy, mà bản tính thay cho giáo dục, con người nuôi dưỡng
trong phận tôi tớ mọi đức tính của các vĩ nhân, và có lẽ, để tự biểu lộ
như vậy với toàn thể mọi người, chỉ cần sống và được đặt vào địa vị.
