kê cho. Xưa nay tôi không sao chịu nổi những lời ngu ngốc và lăng
nhăng ngớ ngẩn để lấp cho đầy các cuộc trò chuyện thông thường;
nhưng những cuộc trò chuyện hữu ích và có thực chất bao giờ cũng
khiến tôi hết sức thích thú, và không khi nào tôi chối từ. Tôi rất thích
những cuộc trò chuyện của ông Salomon, tôi thấy dường như mình dự
liệu trước cùng ông những tri thức cao vời mà tâm hồn mình sắp lĩnh
hội khi không còn bị ràng buộc cản trở. Sự mến mộ của tôi đối với ông
lan sang những vấn đề được ông đề cập, và tôi bắt đầu tìm kiếm những
cuốn sách cố thể giúp mình hiểu ông hơn. Những cuốn pha trộn tín
ngưỡng với khoa học hợp với tôi hơn cả, đặc biệt là sách của Oratoire
và Port-Royal. Tôi bắt đầu đọc, hay bắt đầu ngấu nghiến chúng thì
đúng hơn. Một cuốn của Cha Lamy rơi vào tay tôi, mang nhan đề Đàm
thoại về các khoa học. Đó là một kiểu dẫn nhập để làm quen với các
sách đề cập đến khoa học. Tôi đọc đi đọc lại hàng trăm lần; tôi quyết
định coi đó là sách chỉ nam của tôi. Rốt cuộc, bất chấp tình trạng của
mình, tôi cảm thấy bị lôi cuốn dần dần vào việc học tập, với một sức
mạnh không cưỡng nổi; và vừa coi mỗi ngày như ngày cuối cùng của
cuộc đời, tôi vừa học tập hăng hái như thể mình ắt vẫn phải sống. Mọi
người bảo điều đó làm hại tôi; còn tôi, thì tôi tin rằng điều đó làm lợi
cho tôi, không chỉ cho tâm hồn, mà cho cơ thể; vì sự chuyên cần khiến
tôi say mê ấy trở nên tuyệt vời thú vị, thành thử, do không nghĩ đến
bệnh tật nữa, ảnh hưởng của bệnh tật đối với tôi bớt đi rất nhiều. Tuy
nhiên quả thật không có gì khiến tôi đỡ đi thực sự; nhưng, do không
đau đớn dữ dội, tôi dần quen thẫn thờ uể oải, quen không ngủ, quen
suy nghĩ thay vì hành động, và cuối cùng quen nhìn tình trạng các cơ
quan của mình hao mòn liên tục và chậm rãi như một bước tiến không
sao tránh khỏi mà chỉ cái chết mới có thể làm dừng lại.
Ý kiến này chẳng những khiến tôi khỏi bị mọi lo toan vô bổ của
cuộc sống ràng buộc, mà còn giải thoát tôi khỏi sự rầy rà của các
phương thuốc mà cho đến bấy giờ mọi người bắt tôi phải theo mặc dù
tôi không muốn. Salomon, tin chắc rằng các dược phẩm chẳng thể cứu
