bà De Larnage lại không chán ghét sự ủ dột nhăn nhó của tôi, và
không đuổi tôi đi với niềm khinh bỉ cùng cực. Nhưng đó là một phụ
nữ tài trí biết nhận định những người mình giao thiệp, và thấy rõ trong
cung cách của tôi có nhiều ngu dại hơn là hờ hững.
Cuối cùng bà cũng làm được cho người ta hiểu mình, và chẳng
phải không vất vả. Chúng tôi đến Valence để ăn trưa, và theo thói quen
đáng khen, ở lại đó hết ngày, chúng tôi ở ngoài thành phố, tại Saint-
Jacques; tôi sẽ nhớ mãi quán trọ ấy, cũng như căn phòng của bà De
Larnage. Sau bữa ăn bà muốn dạo chơi; bà biết ông De Torignan
không thích đi lại; đó là cách để sắp xếp một cuộc gặp riêng tư mà bà
nhất quyết tận dụng, vì chẳng còn thời gian để uổng phí nếu muốn có
thời gian để lợi dụng, chúng tôi dạo chơi quanh thành phố dọc theo
các đường hào. Tôi lại dài dòng than vãn, bà đáp lại bằng một giọng
thật âu yếm, đôi khi ép vào ngực bà cánh tay tôi mà bà đang khoác lấy,
thành thử phải ngu đần như tôi thì mới không kiểm tra xem bà có nói
thực hay không. Điều tức cười là bản thân tôi cực kỳ xúc động. Tôi đã
nói là bà dễ mến: tình yêu khiến bà thành khả ái; tình yêu trả lại cho
bà toàn bộ vẻ rực rỡ của tuổi thanh xuân, và bà khêu gợi rất có nghệ
thuật, thành thử bà sẽ làm xiêu lòng người đàn ông bị thử thách, Vậy
tôi rất lúng túng khó chịu và lúc nào cũng chỉ chực tự giải phóng;
nhưng nỗi sợ làm tổn thương hay làm mếch lòng, và mối kinh hãi còn
lớn hơn bị la réo, bị chế giễu, bị cười nhạo, bị làm đề tài cho một câu
chuyện bên bàn ăn, và bị ông De Torignan tàn nhẫn ngợi khen việc tán
tỉnh, kìm giữ tôi đến mức bản thân tôi bất bình vì niềm hổ thẹn ngu dại
của mình, vì không sao thắng được niềm hổ thẹn ấy trong khi tự trách
mình hổ thẹn. Tôi khổ sở như chịu cực hình; tôi đã thôi nói năng kiểu
Céladon
, mà tôi cảm nhận rõ toàn bộ tính chất nực cười trong hoàn
cảnh thuận lợi đến thế: do chẳng biết giữ thái độ thế nào chẳng biết
nói gì, tôi nín lặng; tôi có vẻ giận dỗi, rốt cuộc tôi làm tất cả những gì
cần thiết để bị đối xử như tôi từng lo sờ. May thay bà De Larnage có
một quyết định nhân văn hơn. Bà đột ngột cắt đứt sự im lặng này bằng
