làm như vậy tôi có thể được những mối lợi mà Đại nhân chắc sẽ chẳng
chê phần của ngài.
Thậm chí ngài dám đòi hưởng lợi về quyền của văn phòng mà
người ta gọi là ban bí thư. Lúc đó đang thời chiến tranh; không khỏi
có rất nhiều giấy thông hành phải giải quyết. Mỗi giấy thông hành này
trả một sequin
cho người bí thư giải quyết và đồng ký tên. Tất cả
những người tiền nhiệm của tôi đều thu đồng sequin đó không phân
biệt người Pháp hay người nước ngoài. Tôi thấy cách hành xử này bất
công; và, không là người Pháp, song tôi phế bỏ khoản thu đó với
người Pháp; nhưng tôi đòi hỏi hết sức nghiêm ngặt quyền của mình
đối với bất kỳ ai khác, thành thử hầu tước Scotti, em trai sủng thần của
hoàng hậu Tây Ban Nha, yêu cầu tôi một giấy thông hành mà không
gửi đồng sequin, tôi liền cho đòi, sự táo tợn mà con người Ý hay hằn
thù ấy chẳng quên. Mọi người vừa biết được sự cải cách của tôi về lệ
phí giấy thông hành, thì chỉ thấy những đám đông tự nhận là người
Pháp đến xin cấp giấy, họ nói những thứ tiếng pha tạp trọ trẹ tệ hại, tự
xưng kẻ thì dân miền Provence, kẻ thì dân miền Picardie, kẻ thì dân
miền Bourgogne. Vì khá thính tai, nên tôi chẳng mấy bị lừa, và tôi
không tin rằng một người Ý nào lại thó được đồng sequin của tôi và
một người Pháp nào lại phải trả đồng sequin đó. Tôi ngu dại kể
chuyện này với ông De Montaigu, vốn chẳng biết một tí gì về những
việc tôi làm. Cái tiếng đồng sequin khiến tai ông ta dỏng lên, và,
chẳng nói với tôi ý kiến của ông ta về việc bãi bỏ chuyện thu tiền từ
người Pháp, ông ta đòi tôi chia cho ông ta khoản thu của những người
khác, và hứa với tôi những mối lợi tương đương. Bất bình vì sự thấp
kém ấy hơn là buồn phiền vì lợi ích của riêng mình, tôi đường hoàng
từ chối đề nghị của ông ta; ông ta nài, tôi phát cáu. Tôi nói với ông ta
rất gay gắt: “Không, thưa đại nhân, xin ngài cứ giữ những gì thuộc về
ngài và để cho tôi những gì thuộc về tôi; tôi sẽ không bao giờ nhường
đại nhân một đồng xu nhỏ.” Thấy không thể kiếm được gì bằng con
đường ấy, ông ta đi con đường khác, và chẳng hổ thẹn bảo tôi rằng, vì
