còn ra sức khiến cho chúng có trật tự đôi chút và liên tục đôi chút, để
làm thành một loại tiểu thuyết.
Nỗi lúng túng lớn của tôi là niềm hổ thẹn vì bản thân mình tự phủ
định một cách thật rõ ràng và thật công khai như vậy. Sau những
nguyên lý nghiêm ngặt mà tôi vừa mới xác lập hết sức ồn ào, sau
những phương châm khắc khổ mà tôi vừa mới thuyết giáo hết sức
mạnh mẽ, sau bao nhiêu lời sỉ mắng cay chua chống những cuốn sách
ẻo lả thấm đượm tình yêu và sự mềm yếu, người ta có thể tưởng tượng
được điều gì bất ngờ hơn, chướng hơn là thấy tôi đột nhiên tự tay
mình ghi tên vào số tác giả những cuốn sách mà mình từng chỉ trích
rất tàn nhẫn? Tôi cảm nhận được sự thiếu nhất quán này với toàn bộ
sức mạnh của nó, tôi tự trách mình vì điều ấy, tôi xấu hổ vì điều ấy, tôi
giận mình vì điều ấy: nhưng tất cả những chuyện đó không sao đủ để
dẫn tôi trở về với lẽ phải. Hoàn toàn bị chế ngự, tôi đành phục tùng
phó mặc rủi may, và đành quyết định coi khinh điều tiếng thị phi, miễn
là sau này sẽ suy xét liệu có đưa tác phẩm ra hay không: vì tôi còn
chưa nghĩ rằng mình sẽ công bố nó.
Quyết định như vậy rồi, tôi không nề hà lao mình vào những mơ
mộng, và nhờ lật đi lật lại những mơ mộng ấy trong đầu, cuối cùng tôi
lập được kiểu đề cương mà mọi người đã thấy thực hiện. Chắc chắn đó
là cách tận dụng tốt hơn cả những sự điên rồ của tôi: tình yêu đối với
cái thiện, chưa bao giờ rời khỏi con tim tôi, hướng những điên rồ ấy
vào những mục tiêu hữu ích, và có thể có lợi cho đạo lý. Những cảnh
say sưa đắm đuối của tôi sẽ mất hết vẻ đẹp, nếu thiếu màu sắc dịu
dàng của sự ngây thơ trong sạch. Một thiếu nữ yếu đuối là một đối
tượng đáng thương xót, mà tình yêu có thể khiến cho thành đáng quan
tâm, và nhiều khi chẳng kém dễ thương: nhưng ai có thể chịu đựng
được mà không công phẫn quang cảnh những thói tục hợp thời
thượng? Và còn gì gây tức giận hơn là sự kiêu ngạo của một người vợ
thiếu chung thủy, công khai giày xéo lên mọi nghĩa vụ của mình, còn
bảo rằng người chồng phải bội phần cảm tạ vì cô đã gia ân cho chồng
