đoạn tuyệt, nhưng với những lời lẽ mà nỗi thù ghét hiểm độc nhất có
thể xui khiến, những lời lẽ thậm chí thành ngu đần do cứ muốn lăng
nhục. Anh ta cấm tôi giáp mặt anh ta như thể anh ta cấm tôi bén mảng
đến các Quốc gia của anh ta. Thư của anh ta, để gây cười, chỉ thiếu
điều được đọc một cách bình tĩnh hơn. Chẳng chép lại, thậm chí chẳng
đọc cho hết, tôi lập tức gửi trả lại anh ta cùng với bức thư sau:
Trước đây tôi không chịu nghe theo sự ngờ vực chính đáng của
mình; giờ thì tôi hiểu hết anh, một cách quá muộn mằn.
Vây ra đây là bức thư mà anh đã bỏ thì giờ nghiền ngẫm. Tôi gửi
lại anh, nó không dành cho tôi. Anh có thể phô bày bức thư của tôi
cho toàn thế gian, và công khai thù ghét tôi; như thế về phần anh sẽ
bớt đi một sự giả dối.
Việc tôi nói rằng anh ta có thể phô bày bức thư trước của tôi liên
quan đến một điều trong thư của anh ta, điều ấy khiến ta có thể đánh
giá sự khôn khéo sâu xa mà anh ta đưa vào toàn bộ chuyện này.
Tôi đã nói rằng với những ai không hiểu rõ, thì bức thư của tôi có
thể khiến người ta nắm được tôi ở nhiều điểm. Anh ta vui mừng thấy
ra điều này; nhưng làm thế nào giành được lợi thế đó mà không bị liên
lụy? Phô bày bức thư ấy, anh ta có nguy cơ bị chê trách là lạm dụng
lòng tin của bạn mình.
Để thoát khỏi tình trạng lúng túng này, anh ta nghĩ ra cách đoạn
tuyệt với tôi, theo kiểu chua cay nhất có thể có được, và trong thư anh
ta khoe khoang về ân huệ không phô bày thư của tôi. Anh ta tin chắc
rằng, trong khi phẫn nộ, tôi sẽ khước từ sự kín đáo vờ vĩnh của anh ta,
và sẽ cho phép anh ta phô thư của tôi với toàn thiên hạ: đó chính là
điều anh ta muốn, và mọi sự xảy ra đúng như anh ta đã sắp xếp. Anh
ta cho phổ biến bức thự của tôi khắp Paris, với những lời bình theo
kiểu của anh ta, tuy nhiên cũng không đạt được tất cả sự thành công
mà anh ta chắc mẩm. Mọi người thấy sự cho phép phô bày thư của tôi,
do anh ta biết cách ép tôi mà lấy, chẳng miễn được cho anh ta khỏi bị
