chẳng có vợ con, chẳng có đầy tớ, và tôi buồn bã nhốt mình trong gian
phòng cô quạnh, trọ ở một chỗ có thể chết vì sầu muộn trong ít ngày,
tại một miền tươi đẹp nhất thế gian. Điều khiến tôi phiền lòng hơn cả,
bất kể những gì mọi người đã nói về việc các cư dân sốt sắng đón tiếp
tôi, là khi qua đường phố, chẳng nhận thấy một điều gì tử tế đối với
mình trong thái độ của họ, cũng chẳng có gì ân cần trong ánh mắt họ.
Tuy thế tôi vẫn hoàn toàn quyết tẫm ở lại, thì ngay hôm sau, tôi biết
tin, nhìn thấy và cảm nhận là trong thành phố có một sự xôn xao ghê
gớm đối với mình; nhiều người sốt sắng đến ân cần báo cho tôi là
ngay ngày mai họ sẽ truyền đạt, tàn nhẫn hết mức có thể, một lệnh
buộc tôi phải lập tức ra khỏi công quốc, tức là thành phố. Tôi chẳng có
ai để tin cậy; tất cả những người đã giữ tôi lại đều tản mác đi hết;
Wildermeth đã biến mất; tôi không nghe nói đến Barthès nữa, và có vẻ
như sự giới thiệu của anh chẳng khiến tôi được ưu ái bên những người
bảo hộ và những người cha mà anh đã tự nhận trước mặt tôi. Tuy
nhiên một người Berne, anh De Vautravers, có một ngôi nhà xinh đẹp
gần thành phố, vẫn mời tôi đến ở anh bảo hy vọng là tại đó tôi có thể
tránh được bị ném đá. Tôi thấy cái lợi chẳng đủ hay ho để cám dỗ
mình kéo dài thời gian lưu trú giữa những người dân hiếu khách này.
Tuy nhiên, mất ba ngày vì sự chậm trễ trên, tôi đã vượt quá rất
nhiều thời hạn hai mươi bốn giờ người Berne cho tôi để ra khỏi mọi
công quốc của họ, và hiểu rõ sự tàn nhẫn nơi họ, tôi chẳng khỏi lo lăng
ít nhiêu vê cách họ để mình đi qua những công quốc này, thì vị Pháp
quan cai trị Nidau đến giúp tôi thoát khỏi khó khăn rất đúng lúc. Vì
ông đã công nhiên phản đối biện pháp bạo liệt của các vị Đại nhân,
nên với tấm lòng hào hiệp, ông cho rằng phải chứng tỏ công khai là
ông không hề dự phần vào chuyện đó, và chẳng sợ ra khỏi tòa pháp
đình của mình để đến thăm tôi tại Bienne. Ông đến vào đêm trước
hôm tôi ra đi; và không hề ẩn danh, thậm chí cố tình bày đặt nghi thức,
vận lễ phục ngồi xe ngựa bốn bánh cùng người thư ký, và đem cho tôi
một giấy thông hành nhân danh ông, để thoải mái đi qua đất nước
