khu chợ, và đêm hồi ấy ấm áp đến nỗi nếu được mặc độc một chiếc áo cánh
thắt chẽn lưng bằng một đai da kiểu Kavkaz thì khoái trá biết bao... Phải
chăng có thể nhớ lại cái đêm ấy ở một nơi nào đó đằng kia hầu như ở tận
lưng trời?
Dù sao anh cũng chẳng dám đi đến tận nhà em. Thật vậy, cả ngôi nhà ấy
cũng chẳng thay đổi gì, nhưng chính thế nên anh mới càng sợ phải trông
thấy nó. Giờ đây có những người lạ nào đó mới đến ở đấy. Em còn trẻ,
nhưng bố em, mẹ em, anh trai em, - mọi người tuy đều sống lâu hơn em,
nhưng rồi đến lúc ai nấy cũng phải qua đời. Mà ngay ở nhà anh mọi người
đều cũng đã qua đời cả rồi, chẳng những là bà con máu mủ, mà cả rất nhiều,
rất nhiều người khác anh đã từng kết thân hay đánh bạn với họ khi mới
bước vào đời. Chẳng biết họ bước vào đời đã lâu chưa và mặc dù họ đã tin
chắc rằng cuộc đời chẳng bao giờ kết thúc, thế mà rồi mọi sự đều đã bắt
đầu, đã trôi qua và rồi đã kết thúc ngay trước mắt anh, - ngay trước mắt và
mau chóng biết bao! Thế là tôi ngồi lên một bệ đá cạnh một ngôi nhà thật
kín cổng cao tường của một thương nhân nào đó và bắt đầu ngẫm nghĩ xem
nàng đã như thế nào trong cái thời xa xăm ấy giữa tôi cùng nàng; mái tóc
sẫm chải búi đơn sơ, cặp mắt trong sáng, khuôn mặt tươi trẻ hơi rám nắng,
tấm xiêm mùa hè nhẹ nhàng và dưới tấm xiêm ấy là sự trinh bạch, cái khỏe
khoắn và phóng khoáng của thân hình trẻ trung... Đó là lúc tình yêu chớm
nở giữa chúng tôi, là giờ phút hạnh phúc không vương một áng mây buồn,
giờ phút thân thiết, tin cậy, âu yếm một cách thích thú, hân hoan...
Có một cái gì đó hết sức đặc biệt trong những đêm ấm áp và sáng sủa ở
các huyện lỵ Nga dạo cuối hè. Thật là bình yên, thật là thư thái biết bao!
Một ông lão mang chiếc mõ cầm canh đi khắp cái thị trấn vui tươi ấy vào
ban đêm; nhưng cụ đi chỉ để tìm vui thú cho mình có gì phải canh gác đâu,
bởi những con người tốt bụng, hãy cứ ngủ yên, canh gác cho các người là
sự phù hộ của Chúa, là bầu trời rạng rỡ vời vợi mà ông lão thỉnh thoảng lại
thanh thản ngước nhìn lên khi đi giữa lòng đường đã được sưởi ấm qua một
ngày, và chỉ hoạ hoằn lắm cụ mới gióng lên một hồi mõ ngân vang và nhịp
nhàng để làm vui. Và đấy, trong một đêm như thể canh khuya ấy, khi cả thị
trấn chỉ có một người không ngủ thì em đã đợi tôi trong khu vườn nhà, một
