IV
Trong trang trại của các điền chủ nay đã không còn mùi thơm của táo
Antonov nữa rồi. Những ngày ấy mới chỉ cách đây không lâu, mà sao tôi
tưởng chừng như từ bấy đến nay hầu như đã qua cả một thế kỷ. Các cụ già
ở Vưxenki đã chết cả rồi, dì Anna Gheraximovna đã qua đời, Akxeni
Xemenưts đã tự sát bằng súng ngắn... Giờ đây là vương quốc của những
người có ít đất đai, nghèo đi đến cùng cực!... Nhưng ngay cả cái cuộc sống
ít đất đai, nghèo khó ấy cũng vẫn đẹp!
Này đây, tôi lại thấy mình trở lại thôn quê vào độ cuối thu. Đó là những
ngày xanh xao, u ám. Sáng ra tôi ngồi lên yên rồi đi ra cánh đồng với một
con chó với khẩu súng và chiếc tù và. Gió reo vang và vi vút nơi miệng
súng, gió phần phật thổi ngược chiều, đôi khi cuốn theo cả tuyết khô. Tôi
lang thang trên những đồng bằng vắng vẻ cả một ngày trời... Bụng đói cật
rét, sẩm chiều tôi trở lại điền trang, và trong lòng sao bỗng ấm áp và hân
hoan khi thấy Vưxenki đã thấp thoáng ánh lửa và từ điền trang đã thấy toả
ra mùi khói, mùi gia cư. Tôi còn nhớ trong nhà tôi vào lúc đó mọi người
thường thích “nói mò”, không thắp đèn lên mà cứ nói chuyện với nhau
trong cảnh chạng vạng. Vào nhà, tôi thấy cửa rả đã được đóng thêm khung
nẹp mùa đông cả rồi, và điều đó lại càng khiến cho tôi thêm yên trí với cảnh
mùa đông. Trong buồng của những người hầu hạ, một bác người làm đang
ngồi đốt lò, và, như thời thơ ấu, tôi ngồi xổm xuống cạnh đống rơm giờ đây
đã ngát toả mùi tươi mát của ngày đông, lúc thì nhìn vào bếp lò rực cháy,
lúc thì nhìn ra những khung cửa sổ mà ngoài trời đã xanh lên với cảnh
hoàng hôn buồn đang lịm tắt. Rồi tôi sang buồng của những kẻ ăn người
làm. Ở đó sáng đèn và đông người: các cô gái đang băm bắp cải, những lưỡi
dao phay loang loáng, tôi nghe tiếng dao lách cách đều đều, nhịp nhàng,
cùng với những bài hát nông thôn trầm bổng, vừa vui lại vừa buồn... Đôi
khi cũng có ông điền chủ nhỏ láng giềng nào đó ghé thăm và chở tôi về nhà
ông ta ở chơi lâu lâu... Cuộc sống ít đất cũng vẫn cứ đẹp!
