nàn và tâm tình cố quốc tha hương da diết, trong suốt ba mươi ba năm ở
nước ngoài, ông vẫn tiếp tục viết nên những tuyệt tác, trong đó có cuốn tiểu
thuyết duy nhất Cuộc đời Akxeniev (1927 -1929 -1933) - được coi như phản
ánh thời niên thiếu của ông tại khu điền trang đổ nát Kamenka ở làng
Oderki huyện Elex, và được ví như Bản giao hưởng số 3 thiên tài của
Rachmaninoff trong văn học - và chủ yếu là các truyện ngắn và truyện vừa
đặc sắc như: Mối tình của Mitin (1924), Say nắng (1925)... cùng một chuỗi
truyện ngắn trong tập Những lối đi dưới hàng cây tăm tối (1938 - 1945)
v.v.. Năm 1933 ông được tặng giải thường Nobel Văn học "vì nghệ thuật
nghiêm ngặt mà với nó nhà văn đã phát triển nền văn xuôi cổ điển Nga".
Trong suốt thời gian Thế chiến II sống tại Provence, ông đã đứng vững
trước mọi thủ đoạn hăm dọa, mua chuộc của bè lũ phát xít, cực lực lên án
những tội ác của bọn chúng, hàng ngày theo dõi tình hình chiến sự ở tổ
quốc mình, tin tưởng ở sức mạnh vô biên của nhân dân Nga... Sau chiến
tranh, nhiều lần ông đã có ý định về thăm quê hương, đất nước, nhưng tuổi
quá già đã không cho phép ông thực hiện nguyện vọng đó, và năm 1953
ông qua đời ở Paris, được an táng tại nghĩa trang Nga ở Sainte-Genevieve-
des-Bois gần đó. Người ta luôn nhớ tới lời ông nói trước khi chết: "Làm sao
chúng ta có thể quên tổ quốc? Con người có thể quên tổ quốc được không?
Tổ quốc ở trong tâm hồn mình. Tôi là một con người rất Nga. Điều đó dù
bao nhiêu năm cũng không mất đi được...".
Di sản văn học do I.A. Bunin để lại không phải đồ sộ cho lắm, Nhà xuất
bản Văn học nghệ thuật Maxcơva xuất bản toàn tập tác phẩm gồm 9 tập của
ông vào các năm 1965, 1966, 1967, trong đó chỉ có một tiểu thuyết, còn chủ
yếu là truyện ngắn, truyện vừa và thơ. Nhưng rõ ràng "Văn hay chẳng lọ là
dài", di sản văn học này là "cả một chương của sự phát triển văn học Nga
trong thế kỷ chúng ta"
, các tác phẩm của nghệ sĩ Bunin thường ngắn và
tuyệt vời, độc đáo cả về nội dung và hình thức thể hiện.
Những truyện ngắn và truyện vừa, - bộ phận cốt lõi trong di sản văn học
của ông, - mới đọc tưởng chừng như đơn giản về cốt truyện, nhưng thực ra
lại cực kỳ sâu sắc, chúng bao la cả về thời gian lẫn không gian, bao gồm cả
