* * *
Hồ Chủ tịch sinh năm 1890. Quê Người ở làng Kim Liên, huyện Nam
Đàn, tỉnh Nghệ An (Trung bộ). Phụ thân Người là một cựu Phó bảng,
nhưng gia đình Người là một gia đình nông dân. Trong thời kỳ ấy, Pháp
mới xâm chiếm Việt Nam. Nhân dân Việt Nam đều oán ghét bọn chủ mới.
Các chiến sĩ du kích già thường nhắc đến cụ Phan Đình Phùng, Hoàng Hoa
Thám, hai vị lãnh tụ đã lãnh đạo chiến tranh du kích chống Pháp.
Cụ Phan Đình Phùng là một học giả nổi tiếng và một vị quan to. Ở Trung
bộ. Cụ là người chí sĩ yêu nước đầu tiên đứng lên chống lại bọn đế quốc
Pháp xâm lược. Cụ tổ chức những phần tử trí thức và nông dân Trung bộ,
lãnh đạo họ đấu tranh gian khổ chống bọn xâm lược, trải qua chín, mười
năm. Tuy Cụ đã mất nhưng tên Cụ trở thành tượng trưng cho lòng yêu
nước.
Cụ Hoàng Hoa Thám là một nông dân Bắc bộ. Trong mấy năm, Cụ lãnh
đạo một số chiến sĩ du kích đấu tranh anh dũng. Năm 1913, trong khi sơ
suất, Cụ bị tay sai của Pháp ám sát.
Đầu thế kỷ XX, để đắp con đường Cửa Rào, bọn Pháp bắt nông dân từ
mười tám đến năm mươi tuổi phải đi phu. Vì bọn đốc công Pháp rất tàn
bạo, nước độc và lương thực thiếu nên nhiều người phu bị chết, những
người sống thì đều đau ốm. Điều đó khơi sâu thêm lòng căm thù của nhân
dân ta đối với thực dân.
Kinh tế thuộc địa xâm nhập, đảo lộn kinh tế trong nước. Giai cấp tư sản
dân tộc không ngóc đầu lên được. Giai cấp tiểu tư sản bắt đầu phá sản. Để
củng cố thế lực còn yếu, thực dân Pháp ra sức giúp đỡ thế lực phong kiến
và bọn tay sai của chúng. Hối lộ công khai. Nhân dân khốn khổ.
Thuế má nặng nề, sưu dịch phiền phức, bắt buộc phải uống rượu Pháp
nấu, khuyến khích hút thuốc phiện… Tất cả những điều đó đã biến Việt
Nam thành một địa ngục.
Cũng trong thời kỳ ấy, cuộc vận động cải lương phát triển ở Trung Quốc,
trước thì có Lương Khải Siêu, sau thì có bác sĩ Tôn Dật Tiên. Đồng thời
