Nhưng sau khi suy nghĩ kỹ về cuộc phiêu lưu, tôi không có đủ can đảm
để giữ lời hứa.
Vài ngày sau, tôi không gặp lại anh bạn nữa. Tôi đoán là anh ta đã đi
ngoại quốc. Anh ta đi bằng cách nào? Tôi không biết. Về sau, tôi chỉ biết
người thanh niên yêu nước đầy nhiệt huyết ấy là Cụ Nguyễn Ái Quốc, là
Hồ Chủ tịch của chúng ta ngày nay".
Chính ông Mai ở Hải Phòng, nhân viên cũ trên một chiếc tàu Pháp của
hãng "Vận tải hợp nhất" đã cho chúng tôi biết những điều mà ông Lê không
rõ.
Ông Mai kể lại:
"Vào khoảng cuối năm 1911 hay 1912 – tôi không nhớ đúng nữa – tôi
làm việc ở phòng ăn của các sĩ quan trên tàu. Tàu chúng tôi cặp bến Sài
Gòn để lấy hàng và đón khách.
Một buổi trưa, một người trai trẻ lên tàu. Sau một phút ngập ngừng, anh
ta hỏi xin việc.
Chúng tôi trả lời là không có việc và có chăng nữa, chúng tôi cũng không
có quyền nhận anh ta.
Chúng tôi cười vì chàng trai có vẻ một anh học trò, không phải là người
lao động như chúng tôi. Chúng tôi nói nhỏ với nhau: "Một người như thế
có thể làm được công việc gì trên tàu?".
Tôi không hiểu tại sao tôi thấy thương hại anh ta và tôi nói: "Đi theo tôi,
tôi sẽ dẫn anh đến gặp chủ tàu. Có lẽ ông ta sẽ có việc cho anh làm".
Chủ tàu hỏi: "Anh có thể làm việc gì?"
"Tôi có thể làm bất cứ việc gì!" – Chàng trai trả lời.
"Được, ta sẽ lấy anh làm phụ bếp. Sáng mai anh đến đây nhận việc".
Chàng trai ấy xưng tên là Ba. Vì tôi đã giúp anh ta việc nhỏ ấy, cho nên
anh ta rất thân với tôi, và cũng vì anh ta rất dễ mến tôi cũng rất thân với anh
ấy. Việc gì tôi làm được là tôi cố làm để giúp anh ta, vì anh ta chưa biết gì
cả. Vả lại, anh ấy có can đảm và nhẫn nại. Phụ bếp trên tàu, mỗi ngày anh
