NHỮNG NGÃ TƯ VÀ NHỮNG CỘT ĐÈN - Trang 74

Thế là con toán hóc, nhiều chấm hỏi. Suốt tuần lễ tôi loay hoay, với con
toán lủng củng này: công an tại sao theo tôi dữ dội như vậy, tại sao lại lộ
liễu như vậy, họ theo tôi nhằm mục đích gì, tôi phải đối phó thế nào, màn hạ
sẽ ra sao, liệu có việc gì không, có bị oan không, mặc dù thời nào chẳng có
cái oan của nó, nhưng nếu oan thì sao, nếu tôi bị coòng tay, đem đi thì sao,
đem đi trại cải tạo, hay đi đâu, đi mãi đâu, tận đâu, đến bao giờ, và Cốm sẽ
ra sao, Cốm có được đến nhà tù, đến trại cải tạo thăm tôi không? Thế rồi
mấy buổi chiều liền, ngồi giải toán, và mấy buổi chiều, tôi vùi đầu trong
một cuốn sách cũ, có lẽ là trinh thám Nga, đã đọc mấy năm trước. Tôi bắt
đầu lại, từ một chỗ tình cờ, là đoạn cuối, đúng vào lúc anh sinh viên Nga bị
đày đi Xibêri. Cô người iêu đi theo. Bà mẹ già cũng đi theo. Đi đày như
vậy, có lẽ sướng hơn đi tù một mình. Kết thúc của cuốn sách, không hiểu tại
sao làm tôi thoát khỏi mọi lo sợ, mọi nghi hoặc, hờn giận, cùng mọi bàng
hoàng, của nhiều tháng nay. Tợ hồ được an ủi đến sạch sẽ. Thế là tôi đọc lại
cuốn sách từ trang một, 3 buổi chiều thì tới phần kết. Tôi đọc xong phần
kết, như vậy là lần thứ ba, vào lúc 3 giờ chiều. Cuốn trinh thám Nga là một
thương xót kì quặc, một từ bi trần tục, hết sức trần tục mà khắp gầm cầu,
không đâu có. Một cứu vớt sâu thẳm, mà đến mảy bụi, con dòi và con sâu
đo, mà đến tất cả chúng sinh dằn di - gồm vài nghìn vạn thằng dằn di, đều
được cứu vớt. Tôi không hiểu tại sao. Chỉ thấy là lạ. 3 giờ chiều, nhà vắng.
Vườn nhà tôi, qua cửa sổ nhòa nắng. Chiều nay là một buổi chiều cuối hạ,
vậy mà tôi cảm giác lúc này, ngày này, là ngày không mùa, là lúc không
giờ, là giờ ngoài đồng hồ, là ngày ngoài quyển lịch. Tôi cố nhớ lại, cảm
giác khi đọc cuốn sách mấy năm trước, hình như cảm giác của lúc ấy không
đáng để í. Vậy mà chiều nay, cuốn sách cho tôi những xúc động kì lạ. Chắc
hiện tượng này, cũng bình thường thôi. Những chuyện cổ tích tôi nghe từ
bé, những chuyện đời những cuốn sách, mà người ta sống mãi và đọc mãi,
là cái bình thường, rất bình thường. Có khi người ta còn xem thường chúng,
có khi còn chê bĩu môi. Để rồi bất chợt, đúng một lúc của nó, người ta mới
à à, mới hiểu giá trị của chúng. Có khi đã quá muộn. Chiều nay tôi ngồi,
nhìn ra vườn nắng, mà thấy anh sinh viên Nga đói rách, ôm o trong phố
lạnh. Anh đến một phố nhỏ, vào một ngôi nhà nhỏ và giết một mụ cầm đồ.