Bàn về triết lý của lập pháp
Làm thế nào để các văn bản luật pháp của chúng ta thật sự là những sản
phẩm có chất lượng cao? Câu hỏi này là hết sức hệ trọng. Tuy nhiên, chúng
ta khó có thể tìm được những câu trả lời theo kiểu “một cộng một bằng hai”
ở đây. Để trả lời câu hỏi này, các vấn đề về nhận thức, khái niệm và công
nghệ đều có ý nghĩa quan trọng như nhau. Dưới đây là đôi điều về những
vấn đề này.
Trước hết, về vấn đề nhận thức. Toàn bộ vấn đề nhận thức nằm ở khả năng
xác định vị trí của pháp luật trong đời sống xã hội. Xin được phân tích điều
này trên cơ sở một ví dụ hết sức thú vị về cuộc đời của Rôbinxơn Kruxô
trên hoang đảo (Chúng ta chắc ai cũng biết câu chuyện này của nhà văn
Anh Daniel Diphô). Trên hoang đảo, tự do ngự trị trong đời sống của
Rôbinxơn: tự do hoàn toàn và tự do tuyệt đối. Pháp luật không hề tồn tại
trên hòn đảo đó. Tuy nhiên, khi anh chàng Thứ Sáu xuất hiện, mọi chuyện
bắt đầu thay đổi. Một loạt những chuẩn mực được hình thành để điều chỉnh
quan hệ giữa Rôbinxơn và Thứ Sáu. Các chuẩn mực này có thể được tuân
thủ một cách tự nguyện vì lợi ích chung của hai người và vì những thôi thúc
của đạo đức. Và hai người có thể sống với nhau như thế suốt đời, nếu
không xảy ra chuyện vào một ngày đẹp trời Thứ Sáu đã không tuân thủ một
chuẩn mực nào đó và Rôbinxơn bắt buộc phải áp dụng hình
phạt. Vào ngày hôm đó, pháp luật đã ra đời. Ví dụ giản dị này cho thấy mấy
điều sau đây:
1. Tự do có trước pháp luật;
2. Quyền tự do của con người là một quyền tự nhiên;
