NHỮNG NGHỊCH LÝ CỦA THỜI GIAN - Trang 115

Điều dễ nhận thấy trong cách thức tổ chức quyền lực nhà nước ở ta là
không có sự phân biệt tương đối rạch ròi giữa hành pháp và hành chính.
Hiến pháp năm 1992 quy định: “Chính phủ là cơ quan chấp hành của Quốc
hội và cơ quan hành chính nhà nước cao nhất của nước Cộng hòa xã hội
chủ nghĩa Việt Nam.” (Điều 109, Hiếp pháp nước Cộng hòa xã hội chủ
nghĩa Việt Nam năm 1992). Như vậy, ở tầm Hiến pháp, hành pháp và hành
chính đã không được phân biệt một cách rõ ràng. Hệ quả tiếp theo là trong
toàn bộ hệ thống không có sự phân biệt rạch ròi đâu là quan chức hành pháp
(nhà chính trị) đâu là quan chức hành chính (công chức), đâu là quan chức
có quyền ra quyết định, đâu là “quan chức” chỉ có quyền thực thi công vụ.
Thường thì quan chức đứng đầu cơ quan ra quyết định, cũng đồng thời là
người đứng đầu trong việc điều hành và triển khai việc thi hành quyết định
đó. (Xét về một góc cạnh nào đó, đây là bước thụt lùi: Trước đây, chúng ta
đã từng có chức tổng thư ký được xem như là công chức đứng đầu bộ máy
hành chính. Chức danh này từ lâu đã bị bãi bỏ. Hiện nay, công chức đứng
đầu bộ máy hành chính thường là một quan chức chính trị - ví dụ, Bộ
trưởng, Chủ nhiệm Văn phòng).

Cách thức tổ chức công quyền theo kiểu hợp nhất giữa hành chính và hành
pháp đang dẫn tới những hậu quả dễ nhận thấy sau đây:

1. Sự lẫn lộn chức năng

Quan chức ra quyết định thì mất quá nhiều thời gian cho các công việc
thuộc phạm vi điều hành cụ thể; ngược lại quan chức hành chính lại can
thiệp quá sâu vào những vấn đề thuộc tầm ban hành quyết định. Cả hai loại
quan chức đều khó hoàn thành tốt công việc của mình. Đây chính là điều
mà Thủ tướng Phan Văn Khải chỉ ra trong Báo cáo về tình hình thực hiện
nhiệm vụ năm 2000 đọc tại Kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa X, ngày 14 tháng
11 năm 2000: “Do chậm tiến hành phân cấp nên Thủ tướng, các Phó Thủ
tướng còn bận nhiều vào việc xử lý tình thế, giải quyết công việc sự vụ,