NHỮNG NGHỊCH LÝ CỦA THỜI GIAN - Trang 126

phê duyệt các dự án, không ít các địa phương đã tìm cách “bôi trơn” bộ
máy công quyền ở Trung ương bằng phong bì và quà cáp (Thường vì bộ
máy này vận hành khá uể oải trước các yêu cầu của địa phương). Việc “bôi
trơn” này de dọa làm băng hoại hệ thống các cơ quan công quyền. Trong
thói quen hối lộ và nhận hối lộ tiềm ẩn những hiểm họa khôn lường cho đất
nước ta. Xóa bỏ cơ chế xin-cho đồng nghĩa với xóa bỏ nhu cầu “bôi trơn”.

Tóm lại, những lợi ích mà sự phân cấp về ngân sách đưa lại sẽ rất to lớn.
Tuy nhiên, mọi tấm huân chương đều có mặt trái của nó. Sự phân cấp về
ngân sách cũng không phải là trường hợp ngoại lệ. Dưới đây là một số
thách thức dễ nhận thấy nhất của cải cách Hiến pháp này.

Một là, hệ thống HĐND các cấp có thể chưa đủ năng lực để quyết định việc
phân bổ ngân sách và giám sát việc thực hiện ngân sách. Có quyền phân bổ
ngân sách là một việc, có năng lực phân bổ ngân sách lại là một việc hoàn
toàn khác. Chúng ta ai cũng có quyền trở thành giáo sư, nhưng không phải
ai cũng có năng lực để làm điều đó. Do năng lực chưa được phát triển,
những quyết định của các HĐND trong việc phân bổ ngân sách có thể sẽ
còn hình thức và kém hiệu quả hơn so với cách làm hiện nay. Rõ ràng, phân
quyền phải luôn luôn đi đôi với việc nâng cao năng lực của chính quyền địa
phương. Xuống nước trước, tập bơi sau là một việc làm nguy hiểm.

Hai là, tham nhũng và lạm quyền có thể được khắc phục ở Trung ương,
nhưng bùng phát ở địa phương. Việc phân chia quyền lực tài chính cho các
địa phương trong khi hệ thống cơ quan quyết định và giám sát (HĐND)
chưa được củng cố, cơ chế dân chủ chưa được phát huy, sẽ để lại những
khoảng trống quyền lực khổng lồ. Quyền lực này có thể bị một nhóm quan
chức, thậm chí một dòng họ thao túng. Sự tham nhũng và lạm quyền trong
trường hợp nói trên có thể còn ghê gớm hơn.

Tóm lại, những thách thức mà phân cấp tài chính đặt ra là hết sức to lớn.
Tuy nhiên, mỗi chính sách bao giờ cũng có hai mặt của nó. Sự anh minh