NHỮNG NGHỊCH LÝ CỦA THỜI GIAN - Trang 135

dân có thể làm bất cứ điều gì mà pháp luật không cấm, các quan chức nhà
nước chỉ được làm những điều mà pháp luật cho phép”. Pháp luật nước ta
cho phép các quan chức khá nhiều điều. Tuy nhiên, những điều cho phép
bao giờ cũng chỉ là hữu hạn, những điều không cấm mới thật sự là vô hạn.

Tính chất quan hệ giữa các công dân và các cơ quan công quyền có thể thay
đổi phụ thuộc vào các lĩnh vực khác nhau của pháp luật. Ví dụ, khi tham gia
quan hệ pháp luật dân sự, các cơ quan nhà nước chỉ là những đối tác bình
đẳng với các công dân và các pháp nhân khác. Ở đây, tự do ý chí và bình
đẳng là những nguyên tắc cơ bản của luật chơi. Nếu thay vì giao đất, Nhà
nước quyết định cho thuê đất, Nhà nước đã tham gia vào quan hệ pháp luật
dân sự. Các quyền và nghĩa vụ của bên cho thuê và bên thuê sẽ ràng buộc
Nhà nước và các đối tượng thuê đất như nhau. Không một bên nào có
quyền đơn phương phá bỏ những cam kết đã được ghi nhận trong hợp đồng
thuê đất.

Hai là, công bằng xã hội thể hiện ở sự bình đẳng về cơ hội của các công
dân. Bình đẳng không có nghĩa là chia đều sự nghèo khó, mà có nghĩa là
chia đều các cơ hội. Cơ hội chỉ trở thành hiện thực trong những điều kiện
nhất định. Các điều kiện này ở những công dân khác nhau là rất khác nhau.
Không phải ai cũng có thể trở thành tiến sĩ, nhưng ai cũng phải có cơ hội để
học hành. Cũng như không phải ai cũng có thể trở nên giàu có, nhưng ai
cũng phải có được cơ hội để làm giàu. Các rào cản về cơ hội chính là con đẻ
của sự bất công. Quy định sau đây của chính quyền một thành phố (không
tiện nêu tên ở đây) là ví dụ điển hình: “Những người có hộ khẩu mới được
mua nhà trong thành phố. Những người có nhà trong thành phố mới được
cấp hộ khẩu”. Với một quy định như vậy, cơ hội sở hữu nhà ở một cách
danh chính ngôn thuận của những người nhập cư đã hoàn toàn bị loại bỏ.

Phấn đấu để tất cả mọi người đều được “làm theo năng lực, hưởng theo nhu
cầu” là một điều hết sức tốt đẹp. Tuy nhiên, trước khi đến được với tương